چگونه سلامت دندان با سلامت کل بدن ارتباط دارد؟

وقتی راجع به “هضم” چیزی می شنویم، اغلب به غذا، معده، و روده فکر می کنیم. گرچه روده نقش حیاتی در سلامتی ما ایفا می کند، اما هضم غذا فقط به این قسمت از دستگاه گوارش محدود نمی شود. در حقیقت، هضم از داخل دهان آغاز میشود، و بهداشت دهانی نقشی به یک اندازه مهم در سلامت عمومی بدن ایفا می کند.

چگونه سلامت دندان ها و دهان می تواند دستگاه گوارش ما را تحت تأثیر قرار دهد؟

بر اساس سازمان جهانی بهداشت “سلامت دهان عبارت است از عاری بودن از هر گونه بیماری  و درد مزمن دهان و صورت، سرطان حلق و دهان، زخم های دهانی، نقص های مادرزادی مانند شکاف کام و لب، بیماری پریودنتال (لثه)، پوسیدگی دندان و از دست رفتن دندان ها، و دیگر بیماری ها و اختلالاتی که حفره دهان را تحت تأثیر قرار می دهد.

سلامت دهان شما می تواند نشانه هایی در مورد سلامت عمومی شما نیز ارائه دهد، و بر عکس، بهداشت بد دهانی می تواند روی بقیه بدن تأثیر بگذارد.

دهان شما یک پناهگاه باکتریایی است، که اکثر آنها بی ضرر هستند و به هضم برخی ذرات غذا کمک می کنند.

برخی غذاها مانند قندها، با این باکتری ها هضم خواهند شد و محصولات جانبی آنها اسیدهایی هستند که موجب خوردگی مینای دندان ها می شوند. وقتی این اتفاق رخ می دهد، دندان ها در برابر گرمت، سرما، و فشار ناشی از جویدن تحریک پذیر می شوند، که می تواند دردناک و ناراحت کننده باشد.

علاوه بر این، باکتری های دهانی می توانند در فواصل بین دندان ها نیز پنهان شوند و (در مراحل اولیه) منجر به بروز آسیب به لثه ها در عمق شوند، جایی که قابل مشاهده نیست، و راه خود را به قلب پیدا کنند، و در آنجا منجر به بروز التهاب و تخریب دریچه های قلب شوند، در نتیجه سلامت قلبی و عروقی شما را تحت تأثیر قرار خواهند داد.

برخی داروهای خاص (مانند آنتی هیستامین ها، مسکن ها، و دیورتیک ها) تولید بزاق را کاهش می دهند. این مهم است زیرا بزاق اسیدهای تولید شده توسط باکتری ها داخل دهان را خنثی می کند و حاوی آنزیم هایی می باشد که به هضم کربوهیدرات ها قبل از رسیدن به معده کمک می کند.

چه نوع بیماری های جزئی دهان دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار می دهند؟

بیماری های جزئی دهان می توانند درد شدیدی به همراه داشته باشند. برای مثال، زخم های دهانی (آفت استوماتیت) می تواند بسیار دردناک باشد، و گرچه ما دقیقاً نمی دانیم چه عاملی منجر به بروز آنها می شود، ممکن است آنها با عوامل استرس زای بیولوژیکی، شیمیایی، و روانی مرتبط باشند- یعنی چیزی که شما مصرف کرده اید یا بدن شما تحمل آن را ندارد یا به خوبی آن را هضم نکرده است و ممکن است باعث تحریک و التهاب دستگاه گوارش شود.

به همین ترتیب، سطح استرس شما نیز می تواند عامل دخیل در بیماری های جزئی دهانی و نیز مشکلات عمده دستگاه گوارش باشد. وقتی استرس دارید، بدن شما در حالت “هوشیاری بالا” قرار دارد و این امر باعث می شود واکنش “جنگ یا گریز” (واکنش عصبی سمپاتیک) را به قیمت عملکردهای گوارشی (واکنش عصبی پاراسمپاتیک) از خود نشان دهد.

وقتی این برای مدتی ادامه پیدا می کند، علائم سندروم روده تحریک پذیر (IBS) ظاهر می شوند (مانند تغییر در مدفوع، زخم های دهانی/ زبان). افرادی که بیماری روده تحریک پذیر و آنتروپاتی گلوتن دارند می توانند در حفره دهان خود نیز زخم داشته باشند و استرس می تواند عامل اصلی دخیل باشد.

گاهی اوقات ما علائم و نشانه های استرس را شناسایی نمی کنیم یا آن را به خوبی پنهان می کنیم- اما آنها شب ها بیرون می آیند، و خود را در قالب دندان قروچه (براکسیسم) در خواب نشان می دهند.

دندان قروچه مزمن می تواند موجب ساییدگی دندان های شما، درد فک، درد صورت، و سر درد شود.

درعوض این شرایط می توانند خلق و خوی شما، رفتار شما (مانند مصرف داروها که می تواند جذب مواد مغذی را تحت تأثیر قرار دهد؛ و سیگار بکشید، که می تواند به حفره دهان شما آسیب بیشتری وارد کند) و نیز انتخاب های غذایی شما را تحت تأثیر قرار دهد، که روی چرخه منفی استرس و ناراحتی های هاضمه تأثیر منفی می گذارد.

چه مشکلاتی ناشی از بیماری های دهان بروز پیدا می کنند؟

باور کنید یا خیر، سلامت دندان ها مستقیماً با سلامت قلب شما مرتبط است! هر بار که لثه های شما دچار خونریزی می شوند، باکتری های داخل دهان شما وارد جریان خون شما می شوند.

اگر باکتری ها به طور کامل توسط سیستم ایمنی بدن از بین نروند، می توانند در اندام هایی مانند قلب، دریچه های اولیه قلب انباشته شوند و منجر به بروز مشکل شوند. از جمله مشکلاتی که به بهداشت بد دهانی مربوط می شوند عبارتند از:

• اندوکاردیت: عفونت مخاط داخلی قلب (اندوکاردیوم).
• بیماری های قلبی عروقی: انسداد عروق و سکته مغزی که ممکن است با التهاب و عفونت هایی که باکتری های دهان ایجاد می کنند مرتبط باشد.
• مشکلات بدو تولد: پریودنتیت با تولد زود رس و وزش پایین حین تولد مرتبط بوده است.
• بیماری آلزایمر: از دست رفتن دندان ها قبل از سن ۳۵ سالگی ممکن است یک ریسک فاکتور دیگر باشد.
• پوکی استخوان: ممکن است با تحلیل استخوان پریودنتال و از دست رفتن دندان ارتباط داشته باشد.

همچنین لازم به ذکر است که شرایطی مانند دیابت و HIV مقاومت بدن در برابر عفونت را کاهش می دهند- لثه ها را در معرض خطر قرار می دهند. به نظر می رسد که بیماری لثه در میان افرادی که دیابت و HIV دارندبیشتر و شدیدتر است.

گرچه راهکارهای طبیعی خاصی وجود ندارد، اما شما می توانید خلاق باشید و دهان خود را با افزودن چند قطره نعناع فلفلی و روغن درخت چای به یک فنجان آب بشویید، آن را بچرخانید، غرغره کنید و دور بریزید.

اما به خاطر داشته باشید که اگر شک دارید، برای اطلاعات بیشتر با دندانپزشک خود مشورت کنید.