در این نوشته می خوانید:
تبخال ها تاول های قرمز رنگ و پر از مایعی هستند که نزدیک دهان یا دیگر قسمت های صورت شکل می گیرند. در برخی موارد نادر، تبخال ها می توانند روی انگشت ها، بینی، یا داخل دهان نیز بوجود بیایند. آنها معمولاً به صورت توده ای بوجود می آیند. تبخال ها ممکن است به مدت دو هفته یا بیشتر ادامه داشته باشند. ویروس شناخته شده ای به نام هرپس سیمپلکس herpes simplex موجب بروز تبخال می شود. آنها می توانند از طریق تماس مستقیم مانند بوسیدن، از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. تبخال، حتی زمانی که قابل مشاهده هم نیستند می توانند مسری باشند.
هیچ درمان قطعی برای تبخال وجود ندارد و بدون هیچ هشداری می توانند بازگردند. برخی داروهای خاص می توانند برای درمان تبخال استفاده شوند و از بازگشت آنها پیشگیری نمایند.
علل بروز تبخال کدامند؟
تبخال ها با ویروس هرپس سیمپلکس بوجود می آیند. دو نوع ویروس هرپس سیمپلکس وجود دارد. ویروس نوع ۱ هرپس سیمپلکس (HSV-1) که معمولاً موجب بروز تبخال می شود، و ویروس نوع ۲ هرپس سیمپلکس (HSV-2) که معمولاً منجر به بروز تبخال تناسلی می شود.
زخم های واقعی تبخال برار هر دو نوع ویروس از نظر ظاهری شبیه یکدیگر هستند. علاوه بر این، این امکان وجود دارد که ویروس نوع یک در قسمت تناسلی موجب بروز زخم شود یا اینکه ویروس نوع ۲ در ناحیه دهان موجب بروز زخم شود.
تبخال هایی که قابل مشاهده هستند مسری هستند، اما حتی زمانی که قابل مشاهده نیستند هم می توانند مسری باشند. ممکن است در پی تماس با فرد مبتلا به این ویروس آلوده شوید. این اتفاق با بوسیدن، استفاده از لوازم آرایش مشترک، یا غذای مشترک نیز رخ می دهد. سکس دهانی نیز می تواند باعث انتشار تبخال دهانی و تناسلی شود.
بروز مجدد عفونت
به محض ابتلا به ویروس هرپس سیمپلکس، نمی توان آن را درمان کرد، بلکه تنها می توان آن را مدیریت کرد. وقتی زخم ها بهبود می یابند، ویروس نهفته داخل بدن باقی می ماند. به این معنا که زخم های جدید می توانند هر زمانی بوجود بیایند، وقتی ویروس مجدداً فعال می شود. برخی افراد مبتلا به ویروس گزارش می دهند که وقتی سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف می شود، از جمله زمان هایی که بیمار هستند یا استرس دارند، مشکل آنها بیشتر عود می کند.
علائم و نشانه های تبخال
چند روز قبل از آنکه تبخال شما قابل مشاهده باشد، ممکن است متوجه احساس گزگز یا سوزش لب ها یا صورت خود، شوید. این بهترین زمان برای آغاز درمان است. به محضی که زخم بوجود بیاید، می توانید شاهد یک تاول برجسته و قرمز رنگ باشید که پر از مایع است، که معمولاً دردناک نیز هست و با لمس احساس درد آن بیشتر خواهد شد. ممکن است بیشتر از یک زخم روی صورت بوجود بیاید.
تبخال تا دو هفته روی صورت باقی خواهد ماند و تا زمانی که از بین نرود مسری خواهد بود. نخستین تبخال شما ممکن است تا ۲۰ روز پس از تماس شما با ویروس هرپس سیمپلکس ظاهر نشود. علاوه بر این، در طول هر بار ظاهر شدن تبخال، ممکن است یک یا چند علامت از علائم زیر را تجربه کنید:
- تب
- دردهای ماهیچه ای
- تورم غدد لنفاوی
در صورت مشاهده مشاهده هر یک از علائم در ناحیه چشم، باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنید. اگر عفونت بوجود آمده در نتیجه ویروس هرپس سیمپلکس در ناحیه چشم فوراً درمان نشود، می تواند منجر به از دست رفتن دائمی بینایی شود.
مراحل پیشرفت تبخال
تبخال پنج مرحله را طی می کند:
- مرحله نخست: گزگز و خارش که حدود ۲۴ ساعت قلب از بیرون زدن تاول احساس می شود.
- مرحله دوم: ظاهر شدن یک تاول پر از مایه.
- مرحله سوم: ترکیدن تاول، ترشح چرک از آن، و شکل گیری زخم های دردناک.
- مرحله چهارم: خشک شدن زخم ها و پوسته پوسته شدن آنها و بروز خارش.
- مرحله پنجم: ریختن پوسته ها و بهبود تبخال.
عوامل خطری که موجب بروز تبخال می شوند
تست ویروس هرپس سیمپلکس حدود ۹۰ درصد از افراد بزرگسال در سراسر دنیا مثبت است. به محضی که به این ویروس مبتلا شوید، برخی عوامل خطر خاص هستند که می تواند موجب فعال شدن آن شوند، از جمله:
- عفونت، تب، یا سرماخوردگی
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید
- استرس
- HIV/ ایدز یا ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
- قائدگی
- سوختگی های شدید
- شیمی درمانی
- کارهای دندانپزشکی
در صورتی که با بوسیدن، به اشتراک گذاشتن ظرف غذا یا نوشیدنی، یا وسایل مراقبت شخصی مانند مسواک، یا ریش تراش با دیگران با مایع موجود در تاول تبخال تماس پیدا کنید، در معرض خطر ابتلا به تبخال هستید. اگر با بزاق دهان شخص مبتلا تماس پیدا کنید، می توانید ویروس را دریافت نمایید، حتی اگر هیچ تاول قابل مشاهده ای وجود نداشته باشد.
مشکلات همراه با تبخال
عفونت اولیه هرپس سیمپلکس می تواند موجب بروز علائم و مشکلات شدیدی شود، زیرا هنوز بدن در برابر ویروس دیوار دفاعی تشکیل نداده است. مشکلات بسیار نادر هستند، اما می توانند اتفاق بیفتند، مخصوصاً در کودکان. در صورت بروز علائم زیر، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
- تب بالا یا مداوم
- مشکل در تنفس یا تورم
- قرمزی و خارش چشم ها با یا بدون دلیل.
بروز مشکلات در افرادی که اگزما دارند یا در شرایطی هستند که سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف است، از جمله سرطان یا ایدز، بیشتر است. در صورتی که هر یک از این شرایط را دارید، به پزشک مراجعه کنید.
درمان تبخال
هیچ درمان قطعی برای تبخال وجود ندارد، اما برخی افراد که مبتلا به ویروس هرپس سیمپلکس هستند، ممکن است هرگز شاهد علائم آن نباشند. اما اگر بروز پیدا کردند، راه های متعددی برای درمان آنها وجود دارد:
پماد و کرم
وقتی تبخال آزاردهنده می شود، با پمادهای ضد ویروس مانند آسیکلوویر acyclovir و پنسیکلوویرpenciclovir (Denavir)، می توانید درد آن را کنترل کنید و به بهبود آن کمک کنید. پمادها بیشتر زمان هایی مؤثر هستند که با بروز نخستین علائم استفاده شوند. لازم است به مدت ۴ یا ۵ روز، و هر روز ۴ تا ۵ مرتبه استفاده شوند. دوکونازول Docosanol (Abreva) یکی دیگر از گزینه های درمان است. این داروها OTC هستند و می توانند از طول دوره وجود تاول بکاهند.
دارو
داروهای ضد ویروس خوراکی مانند آسیلکوویر (Zovirax) والاسیکلوویرvalacyclovir (Valtrex)، فامسیکلوویر famciclovir (Famvir) نیز می توانند برای درمان تبخال استفاده شوند. اینها داروهایی هستند که تنها با نسخه قابل تهیه می باشند. اگر مدام با مشکلات تبخال مواجه هستید، یا اگر پیوسته شاهد تاول های آن هستید، پزشک ممکن است به شما توصیه کند به طور منظم از داروهای ضد ویروس استفاده کنید.
درمان های خانگی
با قرار دادن یخ یا دستمال تمیز غوطه ور شده در آب یخ، روی موضع زخم می توانید از علائم بکاهید. درمان های دیگر برای تبخال عبارتند از استفاده از بالم لب حاوی عصاره لیمو. دریافت مکمل های لیزین به طور منظم نیز می تواند از بروز تبخال در برخی افراد بکاهد.
آلوئه وار، ژل خنک کننده ای که داخل برگ گیاه آلوئه ورا وجود دارد، نیز می تواند به تسکین تبخال کمک کند. ژل آلوئه ورا یا بالم لب آلوئه ورا را سه بار در روز روی تبخال بمالید.
ژل های نفتی مانند وازلین، گرچه ممکن است الزاماً تبخال را درمان نکنند، اما می توانند از درد آن بکاهند. ژل کمک می کند از بروز تبخال پیشگیری نمود. علاوه بر این، به عنوان مانع در برابر عوامل آزار دهنده بیرونی عمل می کند.
فندق جادوگر یا فندق افسونگر (Witch hazel ) نوعی داروی طبیعی است که به خشک کردن و بهبود زخم های تبخال کمک می کند، اما اعمال آن می تواند سوزش ایجاد کند.