پلاک دندان

پلاک دندان چیست؟

پلاک دندان به لایه‌ی نازک، نرم و چسبناکی گفته می‌شود که روی سطح دندان‌ها تشکیل می‌شود و حاوی میلیون‌ها باکتری است. باکتری‌های موجود در پلاک، اگر با مسواک زدن و استفاده از نخ دندان به طور منظم برداشته نشوند، موجب پوسیدگی دندان و بیماری لثه می‌شوند.

علل تشکیل پلاک روی دندان

 

حین خوردن خوراکی‌های حاوی کربوهیدرات (شکر و نشاسته) مانند شیر نوشیدنی‌های فاقد الکل، کشمش، انواع کیک‌‌ها، یا آبنبات، باکتری از قند موجود در آنها برای تولید اسید استفاده می‌کند. این اسید موجب خوردگی و ساییدگی مینای دندان می‌شود. حملات مکرر باکتری موجب شکستن مینای دندان می‌شود که در نهایت منجر به ایجاد حفره (یا سوراخ) روی سطح دندان خواهد شد. علاوه بر این، پلاک ممکن است روی سطح ریشه‌ی دندان زیر لثه گسترش یابد و موجب تخریب استخوان فک شود.

 

اگر پلاک دندان با مسواک و نخ دندان برطرف نشود، بالاخره سفت می‌شود و به رسوب تبدیل می‌شود. با تجمع رسوب روی خط لثه، مسواک زدن و کشیدن نخ دندان دشوار می‌شود. با افزایش رسوب، پلاک و باکتری، ممکن است بافت لثه قرمز و متورم شود و احتمالا هنگام مسواک زدن دندان‌ها دچار خونریزی خواهند شد. این عارضه، التهاب لثه نامیده می‌شود، که مرحله‌ی اولیه‌ی بیماری (پریودنتال) لثه است.

با رعایت خوب بهداشت دهان و دندان و درمان تخصصی، التهاب لثه برگشت پذیر است؛ با این حال، در صورتی که درمان نشود، التهاب لثه پیشرفت خواهد کرد و تبدیل به پریودنتیت خواهد شد. پریودنتیت که شکل وخیم‌تر بیماری لثه است، زمانی اتفاق می‌افتد که عفونت باکتریایی موجب تخریب لثه‌ها و استخوانی شود که دندان‌ها را در خود نگه داشته و حمایت می‌کند. به تدریج لثه‌ها تحلیل خواهند رفت و از روی دندان‌ها کنار می‌روند. در موارد وخیم‌تر، تخریب استخوانی که دندان‌ها را در خود حفظ می‌کند منجر به از دست رفتن دندان خواهد شد.

مبارزه با پلاک دندان

 

پلاک دندان فاقد رنگ است و دیدن آن دشوار است. در صورت انباشته شدن پلاک روی یکدیگر، ممکن است دیدن آن ساده‌تر باشد و ممکن است شبیه یک لایه رسوب سفید رنگ نازک یا غذایی باشد که لای دندان گیر کرده است. اگر از وجود پلاک روی دندان‌های خود مطمئن نیستید، می‌توانید از قرص‌های آشکار کننده‌ی پلاک میکروبی دندان (disclosing tablet) استفاده نمایید که از داروخانه‌ها قابل خریداری هستند. روش دیگر شستشوی دهان با محلول حاوی چند قطره رنگ خوراکی و ۶۰ میلی‌لیتر آب است. این قرص و محلول موجب تبدیل موقتی پلاک‌ها به لکه می‌شود به گونه‌ای که دیدن آن ساده‌تر خواهد بود. سپس می‌توانید با مسواک زدن و کشیدن نخ دندان لکه را برطرف نمایید.

 

از آنجا که در دهان روی دندان‌ها پیوسته پلاک ایجاد می‌شود، بهترین روش برای برطرف نمودن آن و پیشگیری از تشکیل جرم و رسوب روی دندان، زدن مسواک و کشیدن نخ دندان به صورت روزانه است.

• با استفاده از مسواک دارای برس نرم و خمیر دندان فلورایده، دو مرتبه در روز مسواک بزنید تا پلاک‌ها را از روی سطح دندان‌ها برطرف نمایید و دندان‌ها را از خطر پوسیدگی محافظت نمایید.
• به صورت روزانه (ترجیحا قبل از رفتن به رختخواب) با استفاده از نخ دندان یا یکی از ابزارهای پاک کننده‌ی بین دندانی، بین دندان‌ها را تمیز کنید تا پلاک از جاهایی که در دسترس مسواک نیستند برطرف شود. کشیدن نخ دندان برای پیشگیری از بیماری لثه ضروری است.
• از آنجا که پلاک ماده‌ای چسبناک است، باید برای برطرف نمودن آن تنها به شستشوی دهان با آب اکتفا نکنید و از مسواک و خمیر دندان و نخ دندان کمک بگیرید تا سلامت دندان‌ها و لثه‌ها را حفظ نمایید.
• از یک دهانشویه‌ی آنتی باکتریال برای کاهش باکتری‌هایی استفاده نمایید که منجر به ایجاد پلاک و بیماری لثه خواهند شد.
• رژیم غذایی متعادلی داشته باشید و از خوردن میان وعده بپرهیزید زیرا ممکن است شکر بیشتری در اختیار باکتری‌های درون پلاک دندان قرار دهند و اسید بیشتری تولید خواهد شد که موجب افزایش پوسیدگی دندان خواهد شد. در صورت خوردن میان وعده، از مواد غذایی مانند ماست ساده، پنیر، میوه، یا سبزیجات خام استفاده نمایید. سبزیجاتی از قبیل کرفس به پاکسازی دندان‌ها از وجود غذاهای باقی مانده کمک می‌کنند و از طرف دیگر در خنثی کردن اسیدهای مولد پلاک به بزاق دهان کمک کننده خواهند بود.
• حداقل، یک مرتبه در سال به دندانپزشک مراجعه نمایید تا دندان‌های شما را به صورت تخصصی پاکسازی نموده و لثه‌ها را معاینه کند.
• از دندانپزشک خود بپرسید آیا سیلانت دندانپزشکی برای شما مناسب است. سیلانت دندانپزشکی، پوشش پلاستیکی نازکی است که روی سطح جونده‌ی دندان‌ها قرار می‌گیرد تا آنها را از خطر پوسیدگی و ایجاد حفره محافظت نماید.