آنچه باید راجع به برفک دهان بدانید

برفک دهان زمانی اتفاق می افتد که عفونت مخمر داخل دهان شما گسترش پیدا کند. این عارضه تحت عناوین کاندیدیازیس دهانی، کاندیدیازیس حفره حلق، یا به سادگی برفک شناخته می شود.

برفک دهانی اغلب در نوزادان و کودکان نوپا اتفاق می افتد. این عارضه اغلب موجب بروز برجستگی های سفید یا مایل به زرد روی مخاط داخلی گونه ها یا زبان می شود. این برجستگی ها معمولاً با درمان از بین می روند.

این عفونت اغلب خفیف است و به ندرت موجب بروز مشکلات جدی می شود. اما افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف است، برفک دهان می تواند به دیگر بخش های بدن منتشر شود و موجب بروز مشکلات نسبتاً جدی شود.

علائم و نشانه های برفک دهان

برفک دهان در مراحل اولیه خود ممکن است موجب بروز هیچ علامتی نشود. اما با وخیم تر شدن عفونت، یکی یا چند علامت زیر بروز پیدا می کنند:

• لکه های برجسته سفید یا زرد رنگ روی بافت داخلی گونه ها، زبان، لوزه ها، لثه ها، یا لب ها.
• خونریزی خفیف در صورت خراشیدن برجستگی ها.
• زخم و سوزش داخل دهان.
• احساس کتان- مانند داخل دهان.
• خشکی و ترک خوردگی پوست در گوشه های دهان.
• مشکل در بلع.
• بوی بد دهان.
• از دست رفتن حس چشایی.

در برخی موارد، برفک دهان می تواند مری شما را نیز تحت تأثیر قرار دهد، هر چند این اتفاق غیر معمول است. همان قارچی که باعث بروز برفک دهان می شود، می تواند باعث بروز عفونت های مخمری در سایر قسمت های بدن شما شود.

علل بروز برفک دهان

برفک دهان و دیگر عفونت های مخمری در نتیجه رشد بیش از حد قارچ کاندیدیا آلبیکانز (C. albicans) بروز پیدا می کنند.

به طور معمول مقداری C. albicans داخل دهان همه افراد زندگی می کنند، بدون آنکه هیچ آسیبی بوجود بیاورند. سیستم ایمنی بدن شما در حال درست عمل کردن است، باکتری های مفید داخل بدن شما به تحت کنترل نگهداشتن C. albicans کمک می کنند. اما اگر سیستم ایمنی بدن با مشکل مواجه شود یا تعادل میکروارگانیسم های موجود در بدن به هم بریزد، قارچ ها می توانند بدون کنترل رشد کنند. اگر داروهای خاصی مانند آنتی بیوتیک ها مصرف می کنید که موجب کاهش تعداد میکروارگانیسم های مفید داخل بدن می شوند، ممکن است با رشد بیش از حد C. albicans همراه باشد که اگر موجب بروز برفک دهان می شود.

درمان های سرطان مانند، مانند شیمی درمانی و پرتو درمانی، نیز می توانند موجب بروز آسیب یا از بین رفتن سلول های سالم شوند. این باعث می شود شما بیشتر مستعد برفک دهانی و عفونت دیگر شوید.

شرایطی مانند ابتلا به بیماری لوسمی و HIV که موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن می شوند نیز خطر گسترش برفک دهانی را افزایش می دهد. برفک دهانی یک عفونت فرصت طلب در افراد مبتلا به HIV است.

دیابت نیز می تواند با برفک دهانی ارتباط داشته باشد. دیابتی که تحت کنترل نیست نیز می تواند سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف کند و منجر به بالا رفتن سطح قند خون شود. این موجب بروز شرایط مطلوب برای رشد کاندیدیا آلبیکانز می شود.

آیا برفک دهان مسری است؟

اگرشما برفک دهان دارید، با بوسیدن، امکان انتقال قارچ هایی که موجب بروز این مشکل می شوند به افراد دیگر نیز وجود دارد. در برخی موارد، این افراد نیز دچار برفک دهان می شوند.

قارچ هایی که موجب بروز برفک دهان می شوند می توانند موجب بروز عفونت های مخمر در سایر اعضای بدن نیز شوند. امکان انتقال قارچ از اعضای بدن شما به دیگر اعضای بدن خود شما یا فرد دیگر نیز وجود دارد.

اگر برفک دهان، عفونت مخمر واژن یا عفونت مخمر آلت تناسلی دارید، ممکن است قارچ را از طریق رابطه جنسی به شریک زندگی خود منتقل کنید.

اگر باردار باشید و به عفونت مخمری واژینال مبتلا باشید، احتمال انتقال قارچ به نوزاد در حین زایمان وجود دارد.

در صورتی که عفونت مخمری سینه یا عفونت مخمری نوک سینه داشته باشید، احتمال انتقال آن از طریق شیر دادن به نوزاد از راه سینه وجود دارد. علاوه بر این، در صورتی که کودک با شیر مادر تغذیه می شود و مبتلا به برفک دهان باشد، احتمال انتقال قارچ از کودک به سینه مادر وجود دارد.

وقتی کاندیدیا آلبیکانز از فردی به فرد دیگر منتقل می شود، همیشه هم موجب بروز برفک دهان یا دیگر انواع عفونت های مخمری نمی شود.

علاوه بر این، از آنجا که کاندیدیا آلبیکانز در محیط زندگی ما شایع است، گسترش یک عفونت مخمری الزاماً به این معنا نیست که آن را از فرد دیگری گرفته اید.

تشخیص برفک دهان

پزشک شما ممکن است با معاینه دهان شما و با مشاهده برجستگی هایی که برفک دهان بوجود می آورد به راحتی قادر به تشخیص آن باشد.

در برخی موارد، پزشک ممکن است از منطقه مبتلا نمونه برداری کند تا تشخیص وی مورد تأیید قرار بگیرد. برای انجام نمونه برداری، پزشک مقدار اندکی از برجستگی داخل دهان را می تراشد. سپس نمونه به آزمایشگاه ارسال می شود تا از نظر C. albicans مورد بررسی قرار بگیرد.

در صورتی که پزشک شما فکر می کند که شما داخل مری خود برفک دهانی دارید، ممکن است برای تأیید تشخیص خود از روش سواب گلو یا آندوسکوپی استفاده نماید. برای انجام کشت سواب گلو، پزشک با استفاده از یک سواب (میله ای که مقداری گاز یا پنبه در یک طرف آن پیچیده شده است) از پشت گلوی شما یک نمونه بافت می گیرد. سپس این نمونه را برای بررسی های بیشتر به آزمایشگاه ارسال می کند.

برای انجام اندوسکوپی، پزشک شما از یک لوله نازک با نور و دوربین متصل به آن استفاده می کند. آنها این اندوسکوپ را از طریق دهان و مری وارد می کنند تا آن را بررسی کنند. همچنین ممکن است نمونه ای از بافت را برای تجزیه تحلیل بردارند.

درمان های برفک دهان

برای درمانبرفک دهان، پزشک شما ممکن است یک یا چند داروی زیر را برای شما تجویز کند:

• فلوکونازول (دیفلوکان)، نوعی داروی ضد قارچ خوراکی
• کلوتریمارزول، نوعی داروی ضد قارچ که به صورت قرص مکیدنی در دسترس است.
• نیستاتین (نیستاپ، نیاتا)، نوعی دهانشویه ضد قارچ که می توانید با آن دهان را شستشو دهید.
• ایتراکونازول (اسپورانوکس)، نوعی داروی ضد قارچ که برای درمان افرادی استفاده می شود که به داروهای دیگر برای درمان برفک دهان پاسخ نمی دهند و نیز افراد مبتلا به HIV.
• آمفوتریسین B (آمبیسام، فانگیزون)، دارویی که برای درمان موارد وخیم برفک دهان کاربرد دارد.

وقتی شما درمان را آغاز می کنید، برفک دهان ظرف مدت دو هفته از بین می رود. اما در برخی موارد، می تواند بازگردد.

برای افراد بزرگسالی که با موارد تکرار شونده برفک دهان بدون هیچ علت شناخته شده ای مواجه هستند، پزشک آنها را از نظر وجود شرایط پزشکی بنیادی که ممکن است با برفک دهان ارتباط داشته باشند مورد بررسی قرار می دهد.

نوزادان ممکن است طی یک سال نخست زندگی خود چند دوره دچار برفک دهان شوند.

راهکارهای خانگی برای برفک دهان

علاوه بر درمان های دارویی، پزشک شما ممکن است برخی راهکارهای خانگی یا تغییر در سبک زندگی را برای کمک به درمان برفک دهان یا متوقف کردن بازگشت آن پیشنهاد دهد.

در طول دوره بهبود، مهم است بهداشت دهانی خود را به خوبی رعایت کنید. برخی نکاتی که باید رعایت کنید عبارتند از:

• دندان های خود را با مسواک نرم مسواک بزنید تا از خراشیدن برجستگی های بوجود آمده با برفک دهان اجتناب نمایید.
• پس از اتمام درمان برفک دهان مسواک خود را تعویض کنید، و اگر پروتز مصنوعی استفاده می کنید، آن را به خوبی تمیز کنید، تا خطر بروز مجدد عفونت را کاهش دهید.
• از مصرف دهانشویه ها یا اسپری های دهانی خودداری کنید، مگر آنکه پزشک آنها را برای شما تجویز کرده باشد.

برخی راهکارهای خانگی نیز ممکن است به کاهش علائم برفک دهان در افراد بزرگسال کمک کند. برای مثال شستشوی دهان با یکی از موارد زیر می تواند کمک کننده باشد:

• آب نمک
• مخلوطی از جوش شیرین و آب
• مخلوطی از آبلیمو و آب
• مخلوطی از سرکه سیب و آب

علاوه بر اینها، خوردن ماستی که حاوی باکتری های مفید است نیز مفید می باشد، یا از مکمل های پروبیوتیک استفاده کنید. قبل از دادن هر گونه مکملی به نوزادان با پزشک مشورت کنید.

برفک دهانی و شیردهی

همان قارچ هایی که موجب بروز برفک دهان می شوند می تواند موجب بروز عفونت های مخمری روی سینه و نوک سینه نیز شوند. این قارچ ها در طول دوران شیردهی می توانند بین مادر و کودک شیرخوار او در رفت و برگشت باشند.

اگر کودک برفک دهان داشته باشد می تواند قارچ ها را به سینه یا دیگر قسمت های پوست مادر منتقل کند. اگر مادر عفونت مخمر سینه یا عفونت مخمر نوک سینه داشته باشد، ممکن است قارچ را به دهان و پوست کودک منتقل کند.

علاوه بر این، از آنجا که مخمر می تواند روی پوست شما زندگی کند بدون آنکه موجب بروز عفونت شود، کودک ممکن است دچار برفک دهان شود بدون آنکه مادر هیچ گونه علامتی از عفونت مخمر سینه یا نوک سینه داشته باشد.

در صورتی که دچار عفونت مخمر روی سینه یا نوک سینه شوید، ممکن است مشکلات زیر را تجربه کنید:

• درد در ناحیه سینه، در طول شیردهی و پس از آن.
• خارش یا احساس سوزش روی نوک سینه یا اطراف آن.
• نقاط سفید یا کم رنگ روی نوک سینه یا اطراف آن.
• براق شدن پوست روی نوک سینه یا اطراف آن.
• پوسته پوسته شدن روی نوک سینه یا اطراف آن.

در صورتی که کودک شما دچار برفک دهان شد یا اگر شما دچار عفونت مخمری سینه یا نوک سینه شدید، مهم است برای خودتان و کودکتان به دنبال درمان باشید. این اقدام می تواند از چرخه انتقال پیشگیری نماید.

ممکن است پزشک توصیه کند اقدامات زیر را انجام دهید:

• کودک خود را با یک داروی ضد قارچ درمان کنید و یک کرم ضد قارچ مانند تربیناین (لامیسیل) یا کلوتریمازول (لوتریمین) روی سینه خود بزنید. قبل از شیر دادن به کودک کرم روی سینه را پاک کنید تا از ورود آن به دهان کودک جلوگیری کنید.
• پستانک، حلقه های دندان گیر، نوک شیشه شیر، و هر چیز دیگری که کودک به دهان خود می برد را استریل کنید. اگر از شیردوش استفاده می کنید، همه اجزاء آن را نیز استریل کنید.
• بین دفعات تغذیه کودک نوک سینه ها را تمیز و خشک نگهدارید. از لباس های فاقد آستر پلاستیکی استفاده کنید، زیرا ممکن است موجب گیر انداختن رطوبت و ایجاد شرایطی برای رشد قارچ ها شود.

پزشک شما ممکن است تغییر در سبک زندگی را برای کمک به درمان و پیشگیری از برفک دهان و دیگر انواع عفونت های مخمری پیشنهاد دهد.

عواملی که احتمال بروز برفک دهان را افزایش می دهند.

کودکان خردسال و نوپا و افراد بزرگسال بیشتر از سایرین مستعد بروز برفک دهان هستند. برخی شرایط پزشکی خاص، درمان های پزشکی، و عوامل سبک زندگی نیز با تضعیف سیستم ایمنی یا اختلال در تعادل میکروب های داخل بدن می توانند خطر بروز برفک دهان را افزایش دهند.

برای مثال، در صورت داشتن شرایط زیر ممکن است خطر بروز برفک دهان در شما افزایش پیدا کند:

• شرایطی دارید که می تواند موجب خشکی دهان شود.
• دیابت، آنمی، لوسمی، یا ایدز دارید.
• داروهای آنتی بیوتیک، کورتیکو استروئید، یا سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می کنید.
• برای سرطان درمان هایی مانند شیمی درمانی یا رادیوتراپی دریافت می کنید.
• افراد سیگاری.
• افرادی که از پروتزهای مصنوعی استفاده می کنند.

عوارض جانبی برفک دهان

در افرادی که سیستم ایمنی سالمی دارند، برفک دهانی به ندرت موجب بروز عوارض جانبی می شوند. در موارد وخیم، این عارضه ممکن است به مری منتشر شود.

در صورتی که سیستم ایمنی بدن تضعیف شده باشد، بیشتر احتمال دارد که دچار مشکلات ناشی از برفک دهان شوند. بدون درمان صحیح، قارچ هایی که موجب بروز برفک دهان می شوند ممکن است وارد جریان خون شوند و به قلب، مغز، چشم ها، و دیگر اعضای بدن برسد. این شرایط تحت عنوان کاندیدیازیس تهاجمی یا سیستمیک شناخته می شود.

کاندیدیازیس سیستمیک می تواند منجر به بروز مشکلات در اندام هایی شود که تحت تأثیر قرار می دهد. این عارضه می تواند منجر به بروز وضعیتی تحت عنوان شوک سپتیک شود که می تواند زندگی فرد را تهدید کند.

پیشگیری از بروز برفک دهان

برای کاهش خطر بروز خطر برفک دهان، اقدامات زیر را انجام دهید:

• برای حمایت از عملکردهای سیستم ایمنی بدن خود، رژیم غذایی مغذی و سبک زندگی سالمی داشته باشید.
• بهداشت دهانی را با دو مرتبه مسواک زدن در طول روز و هر روز نخ دندان کشیدن، و مراجعه منظم به دندانپزشک به خوبی رعایت کنید.
• در صورتی که دهان شما به شکلی مزمن خشک است، به پزشک مراجعه کنید و توصیه های طرح درمان وی را دنبال کنید.
• اگر پروتز مصنوعی دندانی دارید، قبل از رفتن به رختخواب آنها را از دها خارج کنید، آنها را به صورت روزانه تمیز کنید، و مطمئن شوید به خوبی روی لثه های شما قرار می گیرد.
• در صورتی که از کوتیکواستروئیدهای استنشاقی استفاده می کنید، پس از استفاده از آنها دهان خود را شستشو دهید یا دندان های خود را مسواک بزنید.
• اگر دیابت دارید، گام هایی برای کنترل قند خون خود بردارید.

در صورت ابتلا به عفونت های مخمری در دیگر بخش های بدن، به دنبال درمان باشید. در برخی موراد، عفونت می تواند از یک بخش به دیگر بخش های بدن منتشر شود.

برفک دهانی و رژیم غذایی

برای یادگیری در خصوص نحوه تأثیر رژیم غذایی روی برفک دهانی تحقیقات بیشتری نیاز است.

برخی مطالعات حاکی از این هستند که خوردن غذاهای پروبیوتیک خاص یا مصرف مکمل های پروبیوتیک می تواند به محدود کردن رشد کاندیدیا آلبیکانز کمک کند. با این حال، تحقیقات بیشتری نیاز است برای پی بردن به نقشی که پروبیوتیک می تواند در درمان با پیشگیری از برفک دهان ایفا کند. برخی افراد بر این باور هستند که محدود کردن یا اجتناب از برخی غذاها نیز می تواند به مهار رشد کاندیدیا آلبیکانز کمک کند. به عنوان مثال، برخی افراد اظهار داشته اند که محدود کردن کربوهیدرات های تصفیه شده و قندها می تواند به درمان یا جلوگیری از برفک دهان و سایر عفونت های مخمر کمک کند.