دندان اضافه

دندان اضافه چیست؟

هایپردونتیا Hyperdontia یا پر دندانی یا همان دندان اضافه یکی از شرایط دهانی است که مشخصه ی اصلی آن داشتن تعدادی دندان اضافی است. تعداد استاندارد دندان های شیری ۲۰ دندان و دندان های دائم ۳۲ دندان است. دندان های شیری اولین دندان هایی هستند که در دهان هر کودک رشد می کنند که به طور کلی در سن حدود ۳۶ ماهگی تکمیل می شوند و روند افتادن آنها تا ۱۲ سالگی ادامه خواهد داشت. پس از آن دندان های دائم جای آنها را خواهند گرفت که معمولاً در سن ۲۱ سالگی تکمیل خواهند شد. افرادی که تعداد دندان های آنها بیشتر از ۲۰ دندان شیری یا ۳۲ دندان دائمی باشد، هایپردونتیا یا دندان اضافه دارند.

 

دندان های اضافه ممکن است در هر جای قوس دندانی رشد کنند، اما شایع ترین دندان های اضافه کنار دندان های دائم وسط جلوی دهان در قوس دندانی بالا (ماگزیلا) هستند. پس از آنها، دندان های مولر (آسیاب بزرگ) چهارم در قوس دندانی بالا و پایین (مندیبل) شایع ترین دندان های اضافه خواهند بود. این دندان ها به طور کلی به عنوان دندان های عقل نهفته ی اضافه ظاهر می شوند. دندان اضافی وسط جلوی فک بالا مزیودنس mesiodens نامیده می شود، و دندان مولر چهارم اضافه دیستودنس distodens یا دیستومولر distomolar نامیده می شود. دندان های شیری اضافه در زمان تولد وجود دارند یا مدت کوتاهی پس از آن ظاهر می شوند و دندان های ناتال natal  نامیده می شوند.

شیوع دندان اضافه

شیوع دندان اضافه بین ۱% تا ۴% از کل جمعیت است، در حالی که نسبت مردان به زنان ۱:۲ است؛ در اکثر موارد تنها یک دندان اضافه وجود دارد. در برخی موارد نادر وجود حتی ۳۰ دندان اضافه در یک فرد هم گزارش شده است، اما این تعداد زیاد بسیار نادر است.

 

عوامل خطر بروز دندان اضافه

وقتی فردی چندین دندان اضافه دارد، اغلب با شرایط و سندروم های مختلفی همراه است از جمله کلیدوکرانیال دیسپلازی cleidocranial dysplasia، سندروم اهلر-دانلوس Ehler-Danlos syndrome، سندروم گاردنر Gardner syndrome و شکاف کام و لب.

علل رشد دندان اضافه

رشد دندان های اضافه کاملاً اتفاقی است، علل آن کاملاً مشخص نیست و نمی توان آنها را با علت خاصی مرتبط دانست. تصور می شود برخی عوامل ژنتیکی در رشد دندان های اضافه نقش داشته باشند، از جمله صفات اتوزومال غالب با قابلیت نفوذ کم (تنها گاهی اوقات باعث می شود دندان اضافه در یک دوره ی جهش ژنتیکی بوجود آید). دیگر علل ممکن، عوامل محیطی و بیش فعالی غشاء دندانی طی دوره ی رشد دندان ها هستند. غشاء دندانی یک منطقه ی سلولی است که تشکیل ریشه های دندان ها در آنجا آغاز می شود و به دندان تبدیل می شوند.

 

درمان دندان اضافه

تشخیص، ارزیابی، و درمان هر چه زودتر دندان های اضافه از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا این نوع دندان ها هم در زیبایی فرد اختلال ایجاد می کنند و هم مشکلات عملکردی در پی خواهند داشت. دندان های اضافه می توانند یا به شکل دندان های معمولی قابل شناسایی باشند یا ظاهر کاملاً متفاوت مخروطی شکل یا گرد داشته باشند. در اکثر موارد، دندان اضافه می تواند مشکلات بالینی بوجود بیاورد، که اصولاً درمان آنها کشیدن در زودترین زمان ممکن خواهد بود.

 

مشکلات ناشی از وجود دندان اضافه

دندان های اضافه می توانند موجب تأخیر در رشد دندان های مجاور یا فشردگی کلی دندان ها شوند که اصلاح آن اغلب به ارتودنسی نیاز دارد. در برخی موارد نادر ممکن است به دندان دائم کنار خود جوش بخورند. گفتار، غذا خوردن، بهداشت دهان و دندان ها و اعتماد به نفس نیز می توانند تحت تأثیر فشردگی دندان ها قرار بگیرند. در صورتی که این دندان های اضافه در دهان باقی بمانند می توانند منجر به بروز کیست یا تومور شوند. اصولاً کشیدن دندان های ناتال ضروری نیست مگر اینکه دندان های اضافه لق باشند و برای مجرای تنفسی خطرناک محسوب شوند.

دندانپزشک می تواند تشخیص دهد شما دندان اضافه دارید یا خیر. او این کار را با معاینه ی دهان و گرفتن عکس رادیو گرافی با اشعه ی ایکس انجام خواهد داد. هنگام تصمیم گیری برای طرح درمان، فضای موجود در دهان، بایت، ظاهر دندان های اضافه، همگی مد نظر قرار خواهند گرفت. در اکثر مواقع، دندان اضافه کشیده می شود، که ترجیحاً باید در اسرع وقت انجام شود. به همین دلیل است که تشخیص زود هنگام آن مهم است. هنگام ارزیابی وضعیت دهان، دقت به نکات زیر مهم است:

• دندان های مخروطی شکل اضافه معمولاً درون دهان رشد می کنند و به سادگی کشیده می شوند.
• در صورتی که دندان اضافه هنوز درون استخوان است اما در مسیر رشد یکی از دندان های دائم معمولی قرار دارد، ممکن است نیاز باشد به روش جراحی کشیده شود.
• یک اسکن سه بعدی برای مشاهده ی موقعیت دندان اضافه به درستی به دندانپزشک نشان خواهد داد که دندان در مقایسه با دیگر ساختارهای اطراف خود در کجا واقع شده است.
• در صورتی که وجود یک دندان اضافه موجب بروز مشکل در وضعیت قرار گیری دیگر دندان ها شده باشد، ممکن است درمان ارتودنسی لازم باشد.