در این نوشته می خوانید:
- حقایق مربوط به سلامت دهان و دندن ها
- علائم و نشانه های مشکلات دهان و دندان
- علل بروز بیماری های دهان و دندان
- تشخیص بیماری های دهان و دندان
- انواع بیماری های دهان و دندان
- حفره های دندانی
- سرطان های دهان
- ارتباط بین سلامت دهان و سلامت عمومی بدن
- درمان مشکلات دهان و دندان
- جراحی برای مشکلات دهان و دندان
- چه مشکلاتی ممکن است بوجود بیایند؟
- سالم نگه داشتن دندان ها و لثه ها
سلامت دهان و دندان ها بخش ضروری سلامت عمومی بدن می باشد. بهداشت نامناسب دهان می تواند منجر به بروز حفره های دندانی و بیماری لثه شود، بعلاوه ارتباط مستقیم با بیماری قلبی، سرطان، و دیابت دارد.
حفظ سلامت دندان ها و لثه ها یک تعهد مادام العمر است. هر چه زودتر عادات بهداشتی دهان- مانند مسواک زدن، نخ دندان کشیدن، و محدود کردن مصرف قند و شکر- را یاد بگیرید، پرهیز از فرایندهای پر هزینه دندانپزشکی و مشکلات دراز مدت مربوط به سلامتی راحت تر خواهد بود.
حقایق مربوط به سلامت دهان و دندن ها
بر اساس سازمان جهانی بهداشت حفره های دندانی و بیماری لثه بسیار شایع هستند:
- بین ۶۰ تا ۹۰ درصد از کودکان مدرسه ای حداقل یک حفره دندانی دارند.
- تقریباً ۱۰۰ درصد از افراد بزرگسال حداقل یک حفره دندانی دارند.
- بین ۱۵ تا ۲۰ درصد از افراد بزرگسال ۳۵ تا ۴۴ ساله بیماری لثه وخیم دارند.
- حدود ۳۰ درصد از افراد ۶۵ تا ۷۴ ساله در سراسر دنیا همه دندان های طبیعی خود را از دست داده اند.
- در اکثر کشورها، از هر ۱۰۰۰۰۰ نفر، بین ۱ تا ۱۰ درصد موارد سرطان دهان دارند.
- بار بیماری های دهانی در گروه های فقیر یا محروم بسیار بالاتر می باشد.
گام های متعددی هستند که می توانند برای حفظ سلامت دندان ها برداشته شوند. برای مثال، بیماری های دهان و دندان تا میزان زیادی می توانند با موارد زیر کاهش پیدا کنند:
- مسواک زدن دندان ها با خمیر دندان فلورایده، حداقل دو مرتبه در روز
- نخ دندان کشیدن دندان ها حداقل یک مرتبه در روز
- کاهش مصرف قند و شکر
- داشتن رژیم غذایی غنی از میوه ها و سبزیجات
- پرهیز از فراورده های تنباکو
- نوشیدن آب فلورایده
- پیگیری مراقبت های دندانی تخصصی
علائم و نشانه های مشکلات دهان و دندان
شما نباید برای مراجعه به دندانپزشک صبر کنید تا زمانی که حتماً علائم داشته باشید. دو مرتبه مراجعه به دندانپزشک در طول سال معمولاً به آنها اجازه خواهد داد تا مشکلات شما را قبل از آنکه متوجه هر گونه علامتی شوید برطرف نمایند.
در صورت تجربه هر یک از علائم و نشانه های هشدار دهنده زیر مربوط به مشکلات سلامت دهان و دندان، باید هر چه سریع تر در صورت امکان به دندانپزشک مراجعه کنید:
- زخم ها یا دیگر منطقه های حساس داخل دهان که پس از یک یا دو هفته بهبود پیدا نمی کنند.
- خونریزی یا تورم لثه ها پس از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن.
- بوی بد مزمن دهان.
- حساسیت ناگهانی به دماهای بالا و پایین یا نوشیدنی ها.
- درد یا دندان درد.
- لق شدن دندان ها.
- تحلیل رفتن لثه ها
- درد حین جویدن یا گاز زدن.
- تورم صورت یا گونه.
- صدای کلیک مفاصل فک
- لب پر شدگی یا شکستگی دندان ها
- خشکی مزمن دهان
در صورتی که هر یک از این علائم با بالا رفتن تب و تورم صورت یا گردن همراه باشند، باید به دنبال درمان های اورژانسی دندانپزشکی باشید.
علل بروز بیماری های دهان و دندان
حفره دهان شما همه نوع باکتری، ویروس، و قارچی را به خود جذب می کند. برخی از آنها به آنجا تعلق دارند، و فلورای طبیعی دهان شما را تشکیل می دهند. آنها عموماً در مقادیر اندیک بی ضرر هستند. اما رژیم غذایی حاوی قند زیاد شرایطی بوجود می آورد که در آن باکتری های تولید کننده اسید می توانند افزایش پیدا کنند. این اسید موجب حل شدن مینای دندان و ایجاد حفره های دندانی می شوند.
باکتری نزدیک خط لثه های شما به یک ماده چسبناک به نام پلاک تبدیل می شود. پلاک انباشته می شود، سفت می شود، و اگر به طور منظم با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن زدوده نشود می تواند به عمق دندان ها حرکت کند. این می تواند موجب ملتهب شدن لثه های شما و بروز شرایطی تحت عنوان ژنژیویت شود.
افزایش التهاب باعث می شود لثه ها به تدریج شروع به کنار رفتن از روی دندان ها کنند. این روند باعث ایجاد پاکت هایی می شود که ممکن است در نهایت در آنها چرک جمع شود. این مرحله پیشرفته تر بیماری لثه پریودنتیت نامیده می شود.
عوامل متعددی وجود دارند که با ژنژیویت و پریودنتیت ارتباط دارند، از جمله:
- سیگار کشیدن
- عادات نامناسب مسواک زدن
- خوردن میان وعده های مداوم شامل خوراکی ها و نوشیدنی های حاوی قند
- دیابت
- استفاده از داروهایی که مقدار بزاق داخل دهان را کاهش می دهند.
- سوابق خانوادگی، یا ژنتیک
- عفونت های خاص، مانند HIV یا ایدز
- تغییرات هورمونی در زنان
- رفلاکس اسید، یا سوزش سر دل
- استفراق مکرر، به دلیل اسید.
تشخیص بیماری های دهان و دندان
اکثر مشکلات دهان و دندان می توانند در طول معاینات دندانپزشکی شناسایی و تشخیص داده شوند. در طول معاینات، دندانپزشک شما از نزدیک موارد زیر را بررسی خواهد کرد:
- دندان ها
- دهان
- گلو
- زبان
- گونه ها
- فک
- گردن
دندانپزشک شما ممکن است با وسایل یا ابزارهای مختلف روی دندان های شما ضربه بزند یا بخراشد که به تشخیص کمک می کنند. دندانپزشک با ارجاع بیمار نزد تکنسین می تواند دستور گرفتن تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس از دندان ها را صادر نماید، تا با کمک آنها مطمئن شود تصویر درستی از تک تک دندان ها دارد. در صورت باردار بودن این موضوع را با دندانپزشک خود در میان بگذارید. زنان باردار نباید در معرض اشعه های ایکس قرار بگیرند.
ابزاری به نام پروب می تواند برای اندازه گیری پاکت های لثه های شما استفاده شود. این خط کش بسیار کوچک می تواند به دندانپزشک شما بگوید که ایا شما بیماری لثه یا تحلیل لثه دارید یا خیر. در یک دهان سالم، عمق پاکت های بین دندان ها معمولاً بین ۱ تا ۳ میلی متر می باشد. هر اندازه گیری که مقداری بزرگ تر از این عدد را نشان دهد ممکن است به معنای ابتلا به بیماری لثه باشد.
اگر دندانپزشک شما هر گونه برجستگی، ضایعه، یا زائده ای را داخل دهان شما بیابد، ممکن است نمونه برداری از لثه ها را انجام دهد. در طول نمونه برداری، تکه بسیار کوچکی از بافت از ضایعه یا زائده داخل دهان برداشته می شود. سپس این نمونه برای آزمایشات بیشتر تحت میکروسکوپ به منظور بررسی از نظر سرطانی بودن سلول ها به آزمایشگاه ارسال می گردد. در صورتی که بیمار مشکوک به وجود سرطان دهان باشد، دندانپزشک ممکن است دستور انجام تصویر برداری های لازم را صادر کند تا ببیند آیا سرطان گسترش پیدا کرده است. این تست ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس
- اسکن های ام آر آی
- سی تی اسکن
- اندوسکوپی
انواع بیماری های دهان و دندان
ما از دهان و دندان های خود استفاده زیادی می کنیم، بنابراین، اصلاً تعجبی ندارد که به مرور زمان مشکلاتی نیز بروز پیدا می کنند، مخصوصاً اگر از دندان های خود به خوبی مراقبت نکنید. با بهداشت مناسب دهانی می توان از اکثر مشکلات دهان و دندان پیشگیری نمود. به احتمال زیاد شما حداقل یکی از مشکلات دندانی را در طول عمر خود تجربه کرده اید.
حفره های دندانی
حفره های دندانی پوسیدگی و کرم خوردگی نیز نامیده می شوند. آنها منطقه هایی از دندان ها هستند که دچار آسیب دائمی شده اند و ممکن است حتی حفره هایی نیز در آنها بوجود آمده باشد. حفره های دندانی نسبتاً شایع می باشند. آنها زمانی اتفاق می افتند که باکتری، غذا، و اسید سطح دندان ها را پوشش می دهند و پلاک شکل می گیرد. اسید روی دندان ها شروع به خوردن و از بین بردن مینای دندان ها و سپس عاج زیر آن، یا بافت های همبند می کند. به مرور زمان، این می تواند منجر به آسیب دائمی شود.
بیماری لثه (ژنژیویت)
بیماری لثه که ژنژیویت نیز نامیده می شود، التهاب لثه ها است. این بیماری اغلب نتیجه تشکیل پلاک روی دندان ها به دلیل داشتن عادات نامناسب مسواک زدن و نخ دندان کشیدن می باشد. ژنژیویت می تواند موجب تورم لثه ها و خونریزی آنها حین مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن شود. ژنژیویت درمان نشدع می تواند منجر به بروز پریودنتیت شود، عفونت جدی تر لثه ها.
پریودنتیت
با پیشرفت پریودنتیت، عفونت می تواند در سراسر فک و استخوان های شما منتشر شود. بعلاوه می تواند موجب بروز واکنش های التهابی در سراسر بدن شود.
شکستگی یا ترک خوردگی دندان ها
دندان ها می توانند در نتیجه حوادث دهانی، جویدن خوراکی های سفت، یا دندان قروچه در طول شب، دچار شکستگی یا لب پر شدگی شوند. یک دندان ترک خورده می تواند بسیار دردناک باشد. در صورت بروز هر یک از این مشکلات شما باید هر چه سریع تر به دندانپزشک مراجعه کنید.
حساسیت دندان ها
اگر دندان های شما حساس هستند، احتمالاً پس از خوردن غذاها یا نوشیدنی های داغ یا سرد احساس درد و ناراحتی دارید. حساسیت دندان ها تحت عنوان “حساسیت شدید عاج دندان” نیز نامیده می شود. گاهی اوقات، این اتفاق به صورت موقت پس از درمان ریشه یا پر کردن دندان رخ می دهد. بعلاوه، می تواند نتیجه یکی از موارد زیر باشد:
- بیماری لثه
- تحلیل لثه ها
- ترک خوردگی دندان ها
- ساییدگی پر شدگی یا روکش دندان
برخی افراد به صورت طبیعی دندان های حساس دارند، زیرا مینای دندان های آنها نازک تر است. اغلب اوقات، دندان هایی که به صورت طبیعی حساس هستند می توانند با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی درمان شوند. خمیر دندان ها و دهانشویه هایی با برندهای خاص برای افراد با حساسیت دندان وجود دارند.
سرطان های دهان
سرطان های دهان شامل سرطان های زیر می شوند:
- لثه ها
- زبان
- لب ها
- گونه ها
- کف دهان
- سخت و نرم کام
معمولاً دندانپزشکان نخستین افرادی هستند که سرطان های دهان را تشخیص می دهند. مصرف تنباکو، مانند کشیدن سیگار و جویدن تنباکو، بزرگ ترین ریسک فاکتور برای ابتلا به سرطان های دهان هستند.
بر اساس انجمن سرطان های دهان، امسال تقریباً ۵۰ هزار آمریکایی مبتلا به سرطان دهان شناسایی خواهند شد. به طور کلی، هر چه سرطان دهان زودتر تشخیص داده شود، نتایج درمان بهتر خواهند بود.
ارتباط بین سلامت دهان و سلامت عمومی بدن
اهمیت سلامت دهان در سال های اخیر افزایش پیدا کرده است، زیرا تحقیقات نشان داده اند که بین کاهش سلامت دهان و بروز بیماری های سیستمیک زمینه ای، ارتباط مستقیم وجود دارد. مشخص شد که یک دهان سالم می تواند به شما در حفظ بدن سالم کمک کند. باکتری ها و التهاب های دهانی ممکن است با بیماری های زیر همراه باشند:
- بیماری قلبی
- اندوکاردیت، یا التهاب مخاط قلب
- زایمان زود رس
- به دنیا آوردن کودک با وزن پایین
باکتری ها می توانند از طریق حفره دهان وارد جریان خون شده و در سراسر بدن منتشر شوند، و منجر به بروز اندوکاردیت عفونی شوند. اندوکاردیت عفونی نوعی عفونت دریچه قلب است که زندگی بیمار را به خطر می اندازد. دندانپزشک شما ممکن است قبل از انجام هر فرایند دندانپزشکی توصیه کند آنتی بیوتیک ها را به عنوان یک اقدام پیشگیرانه مصرف کنید تا باکتری های داخل دهان شما از بین بروند.
درمان مشکلات دهان و دندان
حتی اگر شما از دندان های خود نیز به خوبی مراقبت کرده باشید، هنوز هم با دو مرتبه مراجعه به دندانپزشک در طول سال به پاکسازی های تخصصی نیاز دارید. اگر دندانپزشک علائم دیگری از بیماری لثه، عفونت ها، یا مشکلات دیگر داخل دهان شما مشاهده کند، ممکن است درمان های دیگری را پیشنهاد دهد.
پاکسازی ها
با پاکسازی تخصصی می توان از شر هر گونه پلاکی خلاص شد که ممکن است حین مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن جا انداخته باشید. این کار به برطرف کردن تارتار نیز کمک می کند. این پاکسازی ها معمولاً توسط دندانپزشک یا دستیار وی انجام می شوند. پس از زدودن همه تارتار از روی سطح دندان ها، دندانپزشک با استفاده از مسواک های پر قدرت دندان های شما را مسواک خواهد زد. پس از آن نخ دندان کشیدن و نیز شستشو به منظور زدودن هر گونه باقی مانده ای انجام خواهد شد.
پاکسازی های عمقی نیز تحت عناوین جرمگیری و تسطیح سطح ریشه شناخته می شوند. این فرایندها به زدودن تارتار از بالا و زیر خط لثه ها کمک می کنند که طی پاکسازی های روتین امکان دسترسی به آنها وجود ندارد.
فلوراید تراپی
پس از پاکسازی دندان ها، دندانپزشک ممکن است برای کمک به مبارزه با حفره های دندانی از فلوراید تراپی استفاده کند. فلوراید ماده ای است که به صورت طبیعی وجود دارد. این ماده می تواند به استحکام بخشیدن به مینای دندان ها و مقاوم سازی آنها در برابر باکتری ها و اسید کمک کند.
آنتی بیوتیک ها
در صورت مشاهده هر گونه علائم عفونت لثه یا داشتن آبسه دندان که دندان های دیگر یا کل فک را درگیر کرده است، دندانپزشک شما ممکن است برای کمک به خلاص شدن از شر عفونت آنتی بیوتیک ها را برای شما تجویز کند. آنتی بیوتیک ها ممکن است به صورت دهانشویه، ژل، قرص های خوراکی، یا کپسول ها باشند. ژل های آنتی بیوتیک موضعی نیز می توانند طی فرایندهای جراحی روی دندان ها یا لثه ها اعمال شوند.
پر کردن دندان، روکش، و سیلانت
پر کردن دندان ها برای ترمیم حفره ها، ترک خوردگی ها، یا پوسیدگی های دندان ها استفاده می شود. دندانپزشک ابتدا از یک دریل برای تراشیدن قسمت های آسیب دیده دندان استفاده خواهد کرد و پس از آن حفره را با ماده ای مانند آمالگام یا کامپوزیت پر خواهد کرد.
اگر نیاز باشد بخش بزرگی از دندان تراشیده شود یا در نتیجه یک حادثه شکسته باشد، روکش دندان استفاده خواهد شد. دو نوع روکش وجود داند: روکش ایمپلنت که روی ایمپلنت های دندانی قرار می گیرند، و روکش های معمولی که روی دندان های طبیعی قرار می گیرند. هر دو نوع روکش های دندانی محلی که قبلاً دندان وجود داشته است را پر می کنند.
سیلانت های دندانی پوشش های نازک محافظی هستند که روی دندان های عقب دهان، دندان های مولر، قرار می گیرند، تا از پوسیدگی و بروز حفره های دندانی پیشگیری کنند. دندانپزشک شما ممکن است به محض رویش دندان های مولر اول کودکان، در سنین حدوداً ۶ سالگی، و سن حدوداً ۱۲ سالگی، که آنها صاحب دومین دست از دندان های مولر خود می شوند، سیلانت ها را برای آنها توصیه کند. قرار دادن سیلانت ها روی دندان ها راحت است و فرایندی کاملاً بدون درد است.
درمان ریشه
اگر پوسیدگی دندان های شما به داخلی ترین بخش دندان و به اعصاب رسیده باشد، احتمالاً نیاز به درمان ریشه خواهید داشت. در طول درمان ریشه، اعصاب تخلیه می شوند و با ماده ای پر کننده جایگزین می شود که از مواد سازگار با بدن ساخته شده است، معمولاً ترکیبی از مواد شبیه الاستیک که گاتا پرکا نامیده می شود و نیز سمان چسبنده.
پروبیوتیک ها
پروبیوتیک ها اساساً به دلیل نقش آنها در سلامت دستگاه گوارش شناخته شده اند، اما تحقیقات جدید نشان داده اند که باکتری های سالم می توانند برای دندان ها و لثه های شما مفید باشند.
نشان داده شده است که پروبیوتیک ها از انباشته شدن پلاک های جلوگیری می کنند و بوی بد دهان را نیز درمان می کنند. بعلاوه، آنها به پیشگیری از سرطان های دهان و کاهش التهاب ناشی از بیماری لثه کمک می کنند.
گرچه هنوز آزمایشات بالینی بزرگی نیاز است تا اثرگذاری آنها را اثبات کنند، نتایج تا به امروز امیدوار کننده بوده اند. شما می توانید مکمل پروبیوتیک مصرف کنید یا غذاهای سرشار از باکتری های مفید، مانند ماست، کفیر، و کیمچی بخورید.
تغییر عادات روزانه
سالم نگهداشتن دهان یک وظیفه روزانه است. دندانپزشک می تواند به شما آموزش دهد چگونه به درستی از دندان ها و لثه های خود طبق برنامه روزانه مراقبت کنید. علاوه بر مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، روتین روزانه شما می تواند شامل دهانشویه ها، و احتمالاً ابزارهای دیگر مانند واتر پیک و واتر فلاسر باشد.
جراحی برای مشکلات دهان و دندان
جراحی های دهانی معمولاً برای درمان موارد جدی تر بیماری های پریودنتال انجام می شوند. جراحی های دندانی خاص می توانند برای ترمیم یا جایگزینی دندان از دست رفته یا شکسته در نتیجه حوادث یا تصادفات نیز انجام شوند.
جراحی فلپ
در طول جراحی فلپ، جراح برش کوچکی در لثه ایجاد می کند تا بک بخش از بافت را بردارد. سپس تارتار و باکتری ها را از زیر لثه ها بر می دارد. سپس فلپ مجدداً در جای خود، جایی که اطراف دندان ها بود، بخیه زده می شود.
پیوند استخوان
پیوند استخوان زمانی نیاز است که بیماری لثه موجب بروز آسیب به استخوان اطراف ریشه دندان ها شده باشد. دندانپزشک استخوان آسیب دیده را با یک پیوند تعویض می کند، که می تواند از استخوان های خود بیمار، استخوان مصنوعی، یا استخوان فرد اهداء کننده باشد.
پیوند بافت نرم
پیوند بافت نرم برای درمان لثه های تحلیل رفته استفاده می شوند. دندانپزشک بخش کوچکی از بافت نرم را از داخل دهان برمی دارد، یا از بافت فرد اهداء کننده استفاده می کند و آن را به بخشی از لثه ها که از دست رفته اند پیوند می زند.
کشیدن دندان
اگر دندانپزشک شما نتواند دندان شما را با درمان ریشه یا جراحی های دیگر نجات دهد، به احتمال زیاد دندان نیاز به کشیدن خواهد داشت. علاوه بر این، اگر دندان های عقل، یا همان دندان های مولر سوم شما نهفته باشند نیاز به کشیدن دندان خواهید داشت. گاهی اوقات، فک فرد به اندازه کافی بزرگ نیست تا همه دندان های مولر سوم را درون خود جای دهد. به همین دلیل یک یا چند دندان عقل هنگامی که برای بیرون آمدن تلاش می کنند گیر می کنند و نهفته می شوند. اگر این دندان ها موجب بروز درد، التهاب، یا مشکلات دیگر شوند دندانپزشک توصیه می کند کشیده شوند.
ایمپلنت های دندانی
ایمپلنت های دندانی برای جایگزینی دندان هایی استفاده می شوند که به دلیل بیماری یا یک تصادف از دست رفته اند. ایمپلنت ها با جراحی داخل استخوان فک کار گذاشته می شوند. پس از کاشت ایمپلنت، استخوان اطراف آن رشد می کند. این فرایند اسئواینتگریشن نامیده می شود.
وقتی این فرایند تکمیل شد، دندانپزشک دندان مصنوعی برای قرار گرفتن روی ایمپلنت آماده خواهد کرد که از نظر رنگ و اندازه با دندان های طبیعی دیگر فرد تطبیق داشته باشند. بسته به تعداد دندان هایی که نیاز به جایگزین دارند، این دندان مصنوعی روکش، بریج، پروتز پارسیل، یا دست دندان کامل است.
چه مشکلاتی ممکن است بوجود بیایند؟
بیمار پریودنتال در نهایت می تواند موجب تجزیه استخوانی شود که دندان را حمایت می کند. این اتفاق می تواند موجب بروز مشکلات متعددی شود. احتمالاً شما برای نجات دندان های خود نیاز به درمان های دندانپزشکی خواهید داشت.
خطرات و مشکلات بیماری پریودنتال درمان نشده عبارتند از:
- آبسه دندان
- عفونت های دیگر
- جابجا شدن دندان ها
- مشکلات بارداری
- از بین رفتن پوشش ریشه دندان
- سرطان های دهان
- از دست رفتن دندان ها
- افزایش خطر دیابت، بیماری های قلبی، سرطان، و بیماری های تنفسی.
آبسه دندان اگر درمان نشود، عفونت آن می تواند به بخش های دیگر سر و گردن منتقل شود. این حتی می تواند منجر به بروز sepsis، نوعی عفونت خون، شود که زندگی فرد را به خطر خواهد انداخت.
سالم نگه داشتن دندان ها و لثه ها
سلامت دهان و دندان ها سلامت عمومی بدن را در پی خواهد داشت. بهترین راه برای پیشگیری از بروز مشکلات برای سلامت دهان انجام کارهای زیر می باشد:
- حداقل روزی دو مرتبه دندان های خود را با خمیر دندان فلورایده مسواک بزنید.
- حداقل روزی یک مرتبه دندان های خود را نخ دندان بکشید (یکی از بهترین کارهایی که می توانید برای پیشگیری از بیماری ها در حفره دهان خود انجام دهید).
- هر شش ماه یک مرتبه برای پاکسازی تخصصی به دندانپزشک مراجعه کنید.
- از مصرف دخانیات بپرهیزید.
- رژیم غذایی سرشار از فیبر بالا، چربی و قند کم را دنبال کنید که شامل مقادیر زیادی میوه و سبزیجات می باشد.
- مصرف میان وعده و نوشیدنی های حاوی قند خود را محدود کنید.
خوراکی هایی که قند پنهان دارند عبارتند از:
- چاشنی هایی مانند سس کچاپ و سس باربیکیو.
- میوه های تکه شده یا سس سیب داخل قوطی ها یا شیشه ها که قند افزوده دارند.
- ماست مزه دار شده.
- سس پاستا.
- چای یخ شیرین شده.
- نوشابه.
- نوشیدنی های ورزشی.
- گرانول و غلات.
بهداشت خوب دهانی بویژه برای گروه هایی مانند کودکان، زنان باردار، و افراد بزرگسال مسن تر بیشتر حائز اهمیت می باشد.
توصیه می شود کودکان همزمان با تولد یک سالگی خود نزد دندانپزشک برده شوند، زیرا آنها فوق العاده مستعد حفره های دندانی هستند، مخصوصاً آنهایی که از شیشه شیر می خورند، زیرا پس از شیر خوردن مقدار زیادی قند روی دندان ها به جا می ماند که موجب پوسیدگی دندان ها می شوند.
برای پرهیز از پوسیدگی دندان ناشی از شیشه شیر، می توانید کارهای زیر را انجام دهید:
- تنها طی وعده های غذایی شیشه شیر را به فرزند خود بدهید.
- از یک سالگی شیشه شیر را از او بگیرید.
- اگر لازم است فرزند شما با شیشه شیر به رختخواب برود، آن را با آب پر کنید.
- از زمانی که رویش دندان های فرزند شما آغاز شد مسواک زدن آنها با مسواک نرم مخصوص کودکان را آغاز کنید و تنها از آب برای شسشتوی دندان ها استفاده کنید تا زمانی که مطمئن شوید کودک خمیر دندان را قورت نمی دهد.
- از دندانپزشک کودک خود در مورد استفاده از سیلانت ها سؤال بپرسید.