تغییرات هورمونی و بیماری های دهان و دندان

پنج مرحله در زندگی زنان وجود دارند که طی آنها، تغییرات در سطوح هورمون ها، آنها را مستعد ابتلا به مشکلات سلامت دهان و دندان می کند- بلوغ، چرخه ماهانه قاعدگی، هنگام استفاده از داروهای ضد بارداری خوراکی، در دوران بارداری و یائسگی.

چه ارتباطی بین هورمون ها و سلامت دهان و دندان های زنان وجود دارد؟

زنان به دلیل تغییرات هورمونی منحصر به فردی که تجربه می کنند، حساسیت بیشتری نسبت به مشکلات سلامت دهان و دندان دارند. این تغییرات هورمونی نه تنها خونرسانی به بافت های لثه ها را تحت تأثیر قرار می دهند، بلکه واکنش بدن به سموم ناشی از انباشته شدن پلاک را نیز تحت تأثیر می گذارند. در نتیجه این تغییرات، زنان در مراحل خاصی از زندگی خود بیشتر مستعد ابتلا به بیماری پریودنتال و همچنین سایر مشکلات سلامت دهان و دندان هستند.

علل و علائم تغییرات هورمونی که ممکن است سلامت دهان و دندان های زنان را تحت تأثیر قرار دهند:

پنج مرحله در زندگی زنان وجود دارند که طی آنها تغییرات در سطوح هورمون ها آنها را مستعد ابتلا به مشکلات دهان و دندان می کند- بلوغ، چرخه ماهانه قاعدگی، هنگام استفاده از داروهای ضد بارداری خوراکی، در طول دوران بارداری و یائسگی.

بلوغ

افزایش تولید هورمون های زنانه استروژن و پروژسترون که در دوران بلوغ اتفاق می افتد می تواند جریان خون به سمت لثه ها را افزایش دهد و نحوه واکنش بافت لثه ها به پلاک های باکتریایی را تغییر دهد. این امر باعث می شود که بافت لثه ها قرمز، حساس و متورم شود، و احتمال خونریزی حین مسواک زدن و نخ دندان کشیدن بیشتر شود.

چرخه ماهانه قاعدگی

به دلیل تغییرات هورمونی (بویژه افزایش پروژسترون) که در طول چرخه قاعدگی رخ می دهند، برخی از زنان تغییرات دهانی را تجربه می کنند که می توانند شامل لثه های قرمز روشن متورم، غدد بزاقی متورم، ایجاد آفت یا خونریزی لثه ها باشد. ژنژیویت قاعدگی معمولاً یک یا دو روز قبل از شروع پریود رخ می دهد و مدت کوتاهی پس از شروع پریود برطرف می شود.

استفاده از قرص های ضد بارداری خوراکی

زنانی که از داروهای ضد بارداری خوراکی حاوی پروژسترون استفاده می کنند ممکن است التهاب بافت های لثه را به دلیل واکنش اغراق آمیز بدن به سموم تولید شده توسط پلاک، تجربه کنند. عمیق ترین تغییرات در لثه ها در چند ماه اول پس از شروع قرص های ضد بارداری مشاهده می شوند. با این حال، قرص های جدیدتر ضد بارداری دارای غلظت کمتری از هورمون ها هستند که پاسخ التهابی لثه ها به پلاک های دندانی را کاهش می دهد.

اگر از داروهای ضد بارداری خوراکی استفاده می کنید، دلیل دیگری وجود دارد که باید آن را به دندانپزشک خود اطلاع دهید. برخی از داروها، مانند آنتی بیوتیک ها، که ممکن است دندانپزشک شما تجویز کند، می توانند اثربخشی داروهای ضد بارداری خوراکی را کاهش دهند. همیشه نام و دوز تمام داروهایی که مصرف می کنید را به دندانپزشک خود بگویید. او باید این اطلاعات را هنگام برنامه ریزی دوره درمان شما بداند، بخصوص اگر تجویز دارو بخشی از مراقبت شما باشد.

ارتباط هورمونی با TMJ

محققان شواهدی در دست دارند که نشان می دهند استفاده از استروژن های مصنوعی (قرص های ضد بارداری) می توانند منجر به کاهش سطوح استروژن طبیعی شوند. کاهش سطوح استروژن طبیعی با یک اختلال دهانی دیگر مرتبط است، اختلالی که بر مفصل فکی- گیجگاهی (TMJ) تأثیر می گذارد.

مفصل فکی- گیجگاهی فک شما را به کنار سر شما متصل می کند. اختلالات فکی- گیجگاهی ناشی از مشکلات مربوط به فک، مفصل فک و عضلات اطراف آن هستند که جویدن و حرکت فک را کنترل می کنند.

از آنجا که زنان بیشتر از مردان اختلالات فکی- گیجگاهی را تجربه می کنند، محققان فکر کردند که ممکن است بین این اختلال و هورمون ها ارتباط وجود داشته باشد. با توجه به تحقیقات اخیر منتشر شده، به نظر می رسد این ارتباط بین قرص های ضد بارداری، کاهش استروژن طبیعی و TMJ درست باشد. تغییرات در استخوان های این مفصل مشاهده شده است. همچنین، اثر ترکیبی فشردگی درون مفصل ناشی از اختلالات TMJ و سطوح پایین استروژن طبیعی می تواند منجر به افزایش التهاب شود. در برخی افراد، این التهاب می تواند منجر به آرتروز در مفصل شود.

همیشه نام و دوز تمام داروهایی که مصرف می کنید را به دندانپزشک خود بگویید. او هنگام طراحی دوره درمان شما باید این اطلاعات را داشته باشد، بخصوص اگر تجویز دارو بخشی از مراقبت شما باشد.

بارداری

سطوح هورمون ها در دوران بارداری به طور قابل توجهی تغییر می کنند. افزایش سطح پروژسترون بویژه می تواند حساسیت شما به پلاک های باکتریایی که باعث التهاب لثه می شوند را افزایش دهد که در ماه دوم تا هشتم بارداری بیشتر قابل توجه است. این بیماری، ژنژیویت بارداری نامیده می شود که در آن لثه ها متورم می شوند و به راحتی دچار خونریزی می شوند. دندانپزشک شما ممکن است پاکسازی حرفه ای مکرر در سه ماهه دوم یا اوایل سه ماهه سوم را برای کمک به کاهش احتمال ابتلا به ژنژیویت توصیه کند.

یائسگی

در نتیجه افزایش سن، داروهای مصرف شده برای مبارزه با بیماری ها و تغییرات هورمونی ناشی از یائسگی، تغییرات دهانی متعددی می توانند رخ دهند. این تغییرات دهانی می توانند شامل تغییر حس چشایی، احساس سوزش داخل دهان و حساسیت بیشتر به غذاها و نوشیدنی های سرد و گرم و کاهش جریان بزاق (که می تواند منجر به خشکی دهان شود) باشند.

خشکی دهان به نوبه خود می تواند منجر به ایجاد بیماری پریودنتال شود زیرا بزاق برای مرطوب نگه داشتن و پاکسازی دهان با خنثی کردن اسیدهای تولید شده توسط پلاک ها در دسترس نیست. خشکی دهان همچنین می تواند ناشی از بسیاری از داروهای تجویزی و بدون نسخه باشد که معمولاً برای افراد مسن تجویز می شوند.

کاهش در میزان استروژن که با یائسگی اتفاق می افتد نیز زنان را بیشتر در معرض خطر تحلیل استخوان یا پوکی استخوان و التهاب بافت های اطراف دندان (به نام پریودنتیت) قرار می دهد. تحلیل استخوان، بویژه در فک، می تواند منجر به از دست دادن دندان شود. تحلیل رفتن لثه ها می تواند نشانه ای از تحلیل استخوان در استخوان فک باشد و همچنین بیشتر سطح دندان را در معرض پوسیدگی بالقوه دندان قرار دهد.

هورمون درمانی ممکن است در حفظ سلامت دندان ها در زنان یائسه نقش داشته باشد. استروژن درمانی مانع تحلیل استخوان در استخوان های اسکلتی و استخوان های فک می شود. این نشان دهنده محافظت هورمون درمانی از زنان یائسه در برابر از دست دادن دندان است.

برای جلوگیری از ایجاد مشکلات دهان چه کاری می توان انجام داد؟

رعایت این نکات کمک خواهند کرد:

• دندان های خود را حداقل دو مرتبه در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید. حداقل یک مرتبه در روز نخ دندان بکشید.
• دو مرتبه در سال برای معاینه و پاکسازی تخصصی دهان به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
• یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید.
• از خوردن تنقلات شیرین یا نشاسته ای خودداری کنید.
• از دندانپزشک خود بپرسید که آیا فکر می کند باید از دهانشویه ضد میکروب استفاده کنید.
• اگر خشکی دهان دارید، از دندانپزشک خود در مورد درمان های این بیماری، مانند بزاق مصنوعی، سؤال کنید.