در این نوشته می خوانید:
پاکت های پریودنتال فضاها یا منافذ اطراف دندان ها در زیر خط لثه هستند. این کیسه ها می توانند پر از باکتری هایی شوند که عامل عفونت هستند. پاکت های پریودنتال یکی از علائم پریودنتیت (بیماری لثه) هستند، که یک عفونت جدی دهان است.
پاکت های پریودنتال را می توان با بهداشت خوب دهان و دندان یا با راهکارهای دندانپزشکی درمان و معکوس کرد. اما پاکت های پریودنتال در صورتی که بدون درمان باقی بمانند، می توانند منجر به از دست رفتن دندان شوند.
برای آشنایی با پاکت های پریودنتال و راه حل های درمان آن و همچنین پیشگیری از آنها و عوامل خطری که می توانید کنترل کنید، ادامه مطلب را بخوانید.
پاکت پریودنتال دقیقا چیست؟
دندان ها معمولاً توسط بافت لثه و استخوان به خوبی درون حفره های خود نگه داشته می شوند. هنگامی که شما بیماری لثه دارید، فرسایش بافت ممکن است رخ دهد و باعث ایجاد شکاف هایی به نام پاکت شود که اطراف دندان ها را احاطه کرده اند. این پاکت ها می توانند باکتری ها را جذب کرده و در خود نگه دارند، و باعث وارد شدن آسیب به استخوان فک شوند، جایی که دندان ها به حفره ها متصل می شوند.
پاکت های پریودنتال بر حسب میلی متر (mm) اندازه گیری می شوند. یک میلی متر تقریباً به اندازه عرض یک کارت اعتباری است. یک اینچ برابر با ۴/۲۵ میلی متر است. همه پاکت ها بلافاصله مضر تلقی نمی شوند.
اندازه و شدت پاکت های پریودنتال
- ۱ تا ۳ میلی متر: عادی
- ۴ تا ۵ میلی متر: پریودنتیت اولیه یا خفیف؛ بیماری لثه وجود دارد.
- ۶ تا ۷ میلی متر: پریودنتیت متوسط
- ۸ تا ۱۲ میلی متر: پریودنتیت پیشرفته
روند پاکت پریودنتال با ژنژیویت آغاز می شود، نوعی عفونت لثه که در اثر انباشته شدن پلاک داخل دهان ایجاد می شود. پلاک یک لایه چسبناک متشکل از باکتری ها و بقایای مواد غذایی است که روی دندان ها تشکیل می شود. پلاک ها را می توان با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه از بین برد. هنگامی که پلاک زدوده نشود، می تواند باعث ایجاد موارد زیر شود:
- التهاب
- عفونت
- پیشرفت بیشتر بیماری لثه
- جرم دندانی
- تارتار
هنگامی که التهاب لثه کنترل نشود، در نهایت به بیماری پریودنتال تبدیل می شود که شدت آن دارای چندین مرحله است. بیماری پریودنتال در مراحل بعدی خود پریودنتیت نامیده می شود. طی این روند، پلاک به خوردن بافت لثه و در نهایت استخوان ادامه می دهد و باعث می شود که پاکت های اطراف دندان ها عمیق تر و بزرگ تر شوند.
عوامل خطر برای پاکت پریودنتال چیست؟
اگر حداقل دو مرتبه در روز نخ دندان نکشید و مسواک نزنید، خطر ابتلا به بیماری پریودنتال را به میزان قابل توجهی افزایش می دهید. در صورتی که رژیم غذایی با قند بالا دارید، این ممکن است بویژه در مورد شما صادق باشد. خوراکی ها و نوشیدنی های شیرین می توانند پوسیدگی دندان و التهاب لثه را تسریع کنند.
سایر عوامل خطر عبارتند از:
- کشیدن سیگار و پیپ یا جویدن تنباکو
- مصرف داروهایی که باعث خشکی دهان می شوند
- تغییرات هورمونی همراه با بارداری و یائسگی
- مقاومت به انسولین همراه با چاقی یا اضافه وزن
- استرس
- بالا رفتن سن
- دیابت
- بیماری قلب و عروقی
- کمبود ویتامین C
- ژنتیک و وراثت
- درمان های سرطانی که سیستم ایمنی را ضعیف می کنند
- سرطان خون
- عفونت HIV و ایدز
- بیماری کرون
- روماتیسم مفصلی
پاکت پریودنتال چگونه تشخیص داده می شود؟
دندانپزشک اندازه فضای بین لثه ها و دندان های شما را با پروب پریودنتال اندازه گیری می کند. پروب های پریودنتال پاکت های پریودنتال را بر حسب میلی متر (mm) اندازه گیری می کنند. عمق و اندازه پاکت پریودنتال به تعیین درمان های مورد نیاز کمک می کند. اگر فاصله بین دندان ها و لثه های شما بین ۱ تا ۳ میلی متر باشد، عادی و سالم تلقی می شود.
از آنجا که مسواک نمی تواند به راحتی به زیر ۳ میلی متر برسد، عمق پاکت ۴ میلی متری ممکن است باعث بروز نگرانی شود.
در این موارد، دندانپزشک وضعیت لثه های شما را ارزیابی خواهد کرد. در صورت داشتن خونریزی یا التهاب، یا پف کرده به نظر رسیدن، ممکن است یک پاکت پریودنتال تشکیل شده باشد که به تمیز کردن یا درمان های دیگر نیاز دارد.
پاکت های پریودنتال که به درمان نیاز دارند ممکن است بین ۵ تا ۱۲ میلی متر باشند. پاکت های بزرگ تر از ۵ میلی متر معمولاً آنقدر عمیق هستند که تمیز کردن آنها بسیار دشوار است و به روش های تهاجمی تری نیاز دارند. اما حتی پاکت های کوچک میکروسکوپی می توانند باکتری هایی را نگه دارند که رشد خواهند کرد و به سلامت دهان آسیب می رسانند. اگر یک پاکت عمیق است و ممکن است تحلیل رفتن استخوان رخ داده باشد، دندانپزشک شما برای ارزیابی میزان آسیب وارده به ساختار دندان، عکس رادیوگرافی با اشعه ایکس خواهد گرفت.
پاکت پریودنتال چگونه درمان می شود؟
درمان شما با توجه به اندازه و عمق پاکت پریودنتال و وضعیت لثه ها و استخوان شما تعیین خواهد شد.
پاکسازی تخصصی
اندازه پاکت های کوچک ۴ یا ۵ میلی متری ممکن است با پاکسازی تخصصی دندان های شما همراه با عادات بهداشتی تهاجمی دهان و دندان در خانه کوچک شوند.
دندانپزشک شما حداقل دو مرتبه مسواک زدن و نخ دندان کشیدن در روز را توصیه خواهد کرد. همچنین ممکن است به شما دهانشویه آنتی باکتریال داده شود. این اقدامات به حذف پلاک و جرم از اطراف دندان های شما کمک خواهند کرد و التهاب لثه را کاهش خواهند داد.
جرمگیری و تسطیح سطح ریشه
این فرایند غیر جراحی دندانپزشکی، با لیزر یا دستگاه اولتراسونیک انجام می شود. ابزارهای دستی مانند کورت ها و جرمگیرها نیز متداول هستند.
جرمگیری و تسطیح سطح ریشه به حذف باکتری ها، پلاک و تارتار از اطراف دندان ها کمک می کند. همچنین سطح ریشه دندان ها را صاف می کند تا بافت لثه بتواند دوباره خود را به دندان بچسباند. این کار به کوچک کردن پاکت کمک می کند.
در برخی موارد، یک ژل ضد باکتری نیز مستقیماً درون پاکت قرار خواهد گرفت تا به باکتری ها حمله کند و التهاب را کاهش دهد.
دندانپزشک شما ممکن است آنتی بیوتیک یا دهانشویه آنتی بیوتیکی را برای کاهش باکتری ها پس از این فرایند تجویز کند.
جراحی کوچک کردن پاکت (فلپ)
اگر پاکت عمیق یا تحلیل رفتن استخوان داشته باشید، اما هنوز امکان نجاب دندان وجود دارد، دندانپزشک شما ممکن است این فرایند را توصیه کند. این روش معمولاً توسط یک متخصص مانند پریودنتیست انجام می شود.
روش جراحی کوچک کردن پاکت
- پریودنتیست برش های کوچکی درون لثه ایجاد خواهد کرد که اجازه می دهد بخشی از بافت لثه بلند شود یا به عقب برگردد. این کار ریشه های دندان را در معرض دید قرار می دهد تا بتوان جرمگیری عمیق تر و تسطیح سطح ریشه را انجام داد.
- اگر تحلیل رفتن استخوان رخ داده باشد، استخوان باقیمانده صیقلی خواهد شد و شیارهایی که ممکن است باکتری ها درون آن رشد کرده باشند حذف خواهند شد.
- سپس بافت لثه در جای خود بخیه می شود.
تحقیقات درمانی
یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ اثربخشی غشاء پریودنتال مهندسی شده را بررسی کرد که می تواند به بازسازی بافت لثه از دست رفته در موش ها کمک کند. این بافت های مصنوعی ممکن است به فعال کردن رشد بافت بیولوژیکی کمک کنند. گرچه جالب است، اما برای رسیدن به این راه حل برای پاکت های پریودنتال در انسان ها، مسیر طولانی وجود دارد که باید طی کنیم، و جای بهداشت دهان و دندان را نمی گیرد.
چگونه می توان از ایجاد پاکت پریودنتال جلوگیری کرد؟
مهم نیست که علت اصلی پاکت های پریودنتال چه باشد، عادات سبک زندگی می توانند به طور چشمگیری از بروز بیماری لثه و پاکت های پریودنتال جلوگیری کنند.
برای کمک به جلوگیری از ایجاد پاکت پریودنتال، موارد زیر را امتحان کنید:
- حداقل دو مرتبه در روز با یک مسواک دارای فرچه نرم یا یک مسواک برقی مسواک بزنید. مسواک خود را هر سه تا چهار ماه یکبار یا زمانی که می بینید مسواک شروع به فرسوده شدن می کند، تعویض کنید.
- از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید.
- از دهانشویه ای استفاده کنید که با پلاک مبارزه و آن را حل می کند.
- اگر دهان شما مستعد تشکیل سریع تارتار است، از خمیر دندان کنترل کننده تارتار استفاده کنید.
- تمیز کردن بین دندان ها یک مرتبه در روز، به اندازه مسواک زدن برای جلوگیری از بیماری لثه مهم است. می توانید از نخ دندان، واتر فلاسر، یا سایر ابزارهای تمیز کننده بین دندانی استفاده کنید. به طور منظم نخ دندان بکشید تا باکتری ها و ذرات غذا از بین دندان ها پاک شوند.
- اگر خشکی دهان دارید، از دهانشویه ای استفاده کنید که الکل نداشته باشد. همچنین می توانید آدامس فاقد قند بجوید، آب بنوشید و از کافئین پرهیز کنید.
- مصرف دخانیات را به طور کامل متوقف کنید.
- خوراکی ها و نوشیدنی های شیرین را از برنامه غذایی خود حذف کنید.
- اگر آبنبات، نوشابه یا هر ماده قندی دیگری می خورید، همیشه بلافاصله بعد از آن مسواک بزنید.
- از غذاهای ناسالم پرهیز کنید و یک رژیم غذایی سالم حاوی مقدار زیادی میوه، سبزیجات و سایر غذاهای حاوی ویتامین C داشته باشید.
- برای تمیز کردن عمیق و تخصصی دندان ها، به طور منظم (حدود هر ۶ ماه یک بار) به دندانپزشک خود مراجعه کنید و حتماً توصیه های دندانپزشک خود را دنبال کنید. آنها ممکن است پس از درمان یک مورد شدید پاکت های پریودنتال، تمیز کردن مکرر را توصیه کنند.
آیا پاکت پریودنتال عوارض دارد؟
پاکت های پریودنتال حاوی باکتری هستند. هنگامی که این عفونت کنترل نشده درمان نشود، می تواند به رشد و گسترش خود ادامه دهد. عوارض می توانند شامل موارد زیر باشند:
- لثه های قرمز و متورم حاوی چرک
- درد هنگام جویدن
- لق شدن دندان ها
- بوی بد شدید دهان که با شستشو از بین نمی رود
- تحلیل رفتن لثه
- از دست دادن استخوان
- از دست دادن دندان
سخن پایانی
پاکت های پریودنتال نشانه بیماری پیشرفته لثه هستند. اندازه پاکت و همچنین وضعیت لثه ها و استخوان، درمان مورد نیاز برای کاهش اندازه پاکت را تعیین خواهند کرد. طیف درمان ها از پاکسازی تخصصی تا محلول های جراحی هستند.
تشخیص و درمان بیماری پریودنتال در مراحل اولیه می تواند پاکت های پریودنتال ناسالم را از بین ببرد. با انجام درمان قبل از اینکه بیماری پیشرفت کند و به از دست دادن شدید استخوان ختم شود، می توان اثر آن را مهار کرد. خوشبختانه، اقدامات خانگی زیادی وجود دارند که می توانید برای جلوگیری از بیماری پریودنتال انجام دهید. اما اگر نیاز به درمان دارید، چندین گزینه غیرجراحی و جراحی وجود دارند. صرف نظر از اینکه در مراحل اولیه بیماری لثه هستید یا در مرحله جراحی ، تعهد مادام العمر به یک روتین مراقبت از دهان و دندان برای لبخند آینده شما ضروری خواهد بود.
در صورت عدم درمان، عفونت شدید و از دست دادن دندان یا استخوان ممکن است رخ دهند. با رعایت بهداشت دهان و دندان و با مراجعه منظم به دندانپزشک برای پاکسازی ها، می توان از ایجاد پاکت های پریودنتال و بیماری های پریودنتال جلوگیری کرد.