ترک دندان

ترک دندان ممکن است نتیجه‌ی جویدن غذاهای سفت، فشردن دندان‌ها (دندان قروچه) در شب، یا حتی به صورت طبیعی و با افزایش سن اتفاق بیافتد. این شرایط کاملا طبیعی است و از جمله دلایل عمده‌ی از دست رفتن دندان در جوامع صنعتی است.

علل ترک خوردن دندان

دندان ممکن است در نتیجه‌ی علل مختلفی دچار ترک خوردگی شود، از جمله:

• فشار ناشی از فشردن دندان‌ها به یکدیگر (دندان قروچه)
• پر کردن دندان بیشتر از حد معمول به گونه‌ای که موجب کاهش استحکام دندان شود
• جویدن یا گاز زدن به غذاهای سفت مانند یخ، انواع مغزها و آبنبات‌های سفت
• ضربه به دهان، مانند ضرباتی که در تصادفات، حوادث ورزشی، زمین خوردن یا حتی بوکس به دهان وارد می‌شوند.
• تغییرات ناگهانی در دمای دهان- به عنوان مثال، خوردن چیزی خیلی داغ و پس از آن تلاش برای سرد کردن دهان با آب یخ
• افزایش سن، اکثر ترک‌های دندان در افراد بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد.

انواع ترک دندان

ترک‌های دندان می‌توانند در اشکال زیر ظاهر شوند:

• خطوط نامرتب: اینها خطوط بسیار ریز در مینای دندان (پوشش محکم بیرونی دندان) هستند. این نوع ترک‌ها هیچ دردی ندارند و نیاز به هیچ درمانی ندارند.

• ترک نوک دندان: این نوع ترک‌ها عموما در اطراف پر شدگی دندان ایجاد می‌شوند و معمولا تاثیری روی پالپ دندان ندارند و در نتیجه درد چندانی در پی نخواهند داشت. پالپ دندان بخش نرم مرکزی دندان است، جایی که اعصاب، بافت‌های هم بند و رگ‌های خونی واقع شده‌اند.

• ترک‌هایی که تا درون خط لثه امتداد می‌یابند: دندانی که دارای ترکی عمودی است که در سراسر دندان امتداد دارد اما هنوز به خط لثه نرسیده است به طور کلی قابل بهبود است. با این حال، چنانچه ترک دندانی تا درون خط لثه امتداد یابد باید کشیده شود. درمان فوری شانس نجات دندان را افزایش خواهد داد.

• دندان دو نیم شده: در این شکل آسیب دیدگی دندان، ترک از سطح دندان تا زیر خط لثه ادامه دارد و در واقع می‌توان آن را به دو بخش تقسیم نمود. با چنین ترک بزرگی، احتمال نجات کل دندان بسیار کم است، اما دندانپزشک قادر خواهد بود بخشی از آن را حفظ کند.

• ترک عمودی ریشه‌ی دندان: این نوع ترک دندان از زیر خط لثه آغاز می‌شود و به سمت بالا امتداد می‌یابد. این نوع آسیب معمولا نمود ظاهری چندانی ندارد، مگر آنکه دندان عفونی شود. احتمالا کشیدن دندان ضروری خواهد بود.

علائم ترک دندان

هر ترک دندانی دارای علامت و نشانه نخواهد بود. اما در صورتی که در آن علائمی مشاهده شود، شایع‌ترین آنها عبارتند از:

• بروز درد حین جویدن یا گاز زدن، بویژه هنگامی که دندان پس از گاز زدن برداشته می‌شود
• حساسیت به گرما، سرما یا شیرینی
• دردی که ظاهر می‌شود و سپس از بین می‌رود اما به ندرت ادامه می‌یابد
• تورم لثه‌ی اطراف دندان آسیب دیده

تشخیص ترک دندان

تصویر رادیوگرافی با اشعه‌ی ایکس قادر به نشان دادن ترک دندان نخواهد بود و البته همه‌ی دندان‌ها علائم مشهودی ندارند. برای کمک به تشخیص ترک دندان، احتمالا دندانپزشک یکی از اقدامات زیر را انجام خواهد داد:

• پرسش از بیمار در رابطه با سوابق دندانی او، از جمله اینکه آیا معمولا غذاهای سفت می‌جود یا دندان‌های خود را به هم فشار می‌دهد یا عادت دندان قروچه دارد.
• معاینه‌ی چشمی. ممکن است دندانپزشک برای دیدن ترک‌های ریز از لنزی استفاده نماید که قابلیت بزرگنمایی اجسام را دارد.
• لمس دندان با دست برای چک کردن وجود ترک دندان. ممکن است دندانپزشک ابزاری روی دندان و اطراف آن بکشد تا ببیند آیا به جایی روی دندان گیر می‌کند.
• استفاده از مواد رنگی دندانپزشکی، که باعث می‌شود ترک دندان به صورت واضح دیده شود.
• بررسی لثه‌ها و جستجوی وجود التهاب. این تکنیک بویژه در شناسایی ترک‌های عمودی موثر خواهد بود که موجب حساسیت و تحریک‌پذیری لثه می‌شوند.
• گرفتن عکس با اشعه‌ی ایکس از دندان. گرچه ممکن است ترک دندان را نشان ندهد، اما می‌تواند عدم سلامت پالپ دندان را نشان دهد که خود حاکی از وجود ترک در دندان است.
• از بیمار بخواهد روی چیزی گاز بزند. در صورتی که دندان ترک خورده داشته باشید، ممکن است با برداشتن دندان‌ها درد احساس شود.

درمان‌های دندان ترک خورده

درمان به اندازه‌ی ترک دندان، محل آن، علائم و نشانه‌ها بستگی دارد و نیز اینکه آیا ترک تا درون خط لثه امتداد می‌یابد یا خیر. بسته به این عوامل، ممکن است دندانپزشک یکی از درمان‌های زیر را پیشنهاد دهد:

باندینگ

در این روند، دندانپزشک از یک رزین پلاستیکی استفاده می‌نماید تا ترک دندان را پر کند و ظاهر و عملکرد آن را احیا نماید.

روکش دندان

روکش دندان ابزاری مصنوعی است که معمولا از جنس پرسلاین یا سرامیک است. این روکش روی دندان آسیب دیده قرار می‌گیرد یا روی آن را می‌پوشاند.

برای قرار دادن روکش روی دندان، دندانپزشک ابتدا اندکی از مینای دندان را می‌تراشد تا فضای کافی برای قرار دادن روکش روی دندان ایجاد شود. سپس از دندان یک قالب تهیه می‌کند، رنگ روکش دندان را متناسب با دیگر دندان‌ها انتخاب می‌کند و قالب را به آزمایشگاه ارسال می‌نماید تا روکش ساخته شود.

این فرایند ممکن است دو هفته طول بکشد. با ارسال روکش از سوی آزمایشگاه، دندانپزشک آن را روی دندان ترک خورده تنظیم می‌کند و با سمان دندانپزشکی به دندان می‌چسباند.

با پیشرفت‌های فن‌آوری‌های دندانپزشکی، برخی دندانپزشک‌ها قادرند روکش‌های پرسلاین را در مطب خود بسازند و همان روز آن را روی دندان کار بگذارند.

با مراقبت‌های صحیح، روکش دندان می‌تواند به اندازه‌ی یک عمر دوام داشته باشد.

درمان ریشه‌ی دندان

زمانی که ترک دندان بسیار بزرگ است، ممکن است تا درون پالپ دندان امتداد یابد. دندانپزشک یا متخصصانی از قبیل جراح دهان و دندان یا جراح ریشه‌ی دندان ممکن است برای تخلیه‌ی پالپ آسیب دیده و حفظ استحکام دندان، درمان ریشه (عصب کشی) را پیشنهاد دهد. این فرایند می‌تواند از عفونی شدن دندان یا ضعیف‌تر شدن آن پیشگیری نماید.

کشیدن دندان

زمانی که ساختار دندان، اعصاب و ریشه‌های زیر آن آسیب بسیار زیادی دیده باشند، ممکن است کشیدن دندان تنها راه ممکن باشد.

عدم درمان دندان ترک خورده

بسیاری افراد در دندان‌های خود ترک‌های بسیار ریز و مو-مانندی دارند. اگر این ترک‌ها تاثیری روی ظاهر فرد نداشته باشند و درد ایجاد نکند، ممکن است دندانپزشک پیشنهاد دهد آنها را به حال خود رها کنید و به فکر درمان آنها نباشید.

مشکلات ناشی از ترک خوردن دندان

شاید بزرگترین مشکل دندان ترک خورده عفونتی باشد که به استخوان و لثه‌ها نفوذ می‌کند. برخی علائم عفونت دندان (که تحت عنوان آبسه‌ی دندان نیز شناخته می‌شود) عبارتند از:

• تب
• بروز درد حین جویدن
• لثه‌های متورم
• حساسیت به گرما یا سرما
• ایجاد غدد ریز در نواحی گردن
• بوی بد دهان

ممکن است دندانپزشک تلاش کند چرک عفونت دندان را خشک کند و سپس برای از بین بردن باکتری‌ها آنتی بیوتیک تجویز نماید.