در این نوشته می خوانید:
بسیاری افراد در یک برهه‌ی زمانی در لثه‌ی خود التهاب یا درد احساس می‌کنند. معمولا منشا درد و حساسیت لثه‌ها تجمع پلاک و دیگر باکتری‌هاست. تجمع باکتری‌ها می‌تواند منجر به خونریزی و قرمزی لثه‌ها نیز شود. گرچه همواره ایجاد برآمدگی جدید در بدن یک زنگ خطر محسوب می‌شود، اما ایجاد برآمدگی روی لثه معمولا جزء شرایط اورژانسی نیست. در اینجا به انواع شایع برآمدگی‌های روی لثه اشاره خواهیم کرد و به شما کمک می‌کنیم تشخیص دهید چه زمانی ایجاد برآمدگی روی لثه جدی است و در نتیجه با انواع برآمدگی های شبیه به غده دهانی آشنا خواهید شد.
اولین نوع از برآمدگی های شبیه غده دهانی: کیست
کیست عبارت است از یک حباب کوچک پر از هوا، مایع و دیگر مواد نرم. کیست‌های دندانی می‌توانند روی لثه‌ها‌ی اطراف دندان‌ها ایجاد شوند. اکثر کیست‌های دندانی در اطراف ریشه‌های دندان از دست رفته یا کنده شده تشکیل می‌شوند. این کیست‌ها به مرور زمان به آرامی رشد می‌کنند و به ندرت علامت یا نشانه‌ی خاصی دارند، مگر آنکه عفونی شوند. در این صورت، درد و تورم در اطراف برآمدگی احساس خواهد شد.
چنانچه کیست به میزان کافی بزرگ باشد می‌تواند به دندان فشار وارد کند و به مرور زمان موجب تحلیل فک خواهد شد. تخلیه‌ی اکثر کیست‌های دندانی با استفاده از یک فرایند جراحی ساده، کار آسانی است. طی این فرایند دندانپزشک قادر خواهد بود هر بخش از بافت ریشه‌ی از دست رفته را درمان کند تا از بازگشت کیست پیشگیری شود.
آبسه
آبسه‌ی روی لثه، آبسه‌ی پریودنتال نامیده می‌شود. عفونت‌های باکتریایی منشاء تجمع اندک چرک و عفونت هستند. ممکن است آبسه مانند یک برآمدگی نرم و گرم باشد. آبسه‌های دندانی اغلب دردناک هستند.
علائم ونشانه‌های آبسه‌ی دندانی:
- درد شدیدی که به صورت ناگهانی ایجاد می‌شود و به تدریج تشدید می‌شود.
- درد در یک سمت که به سوی گوش، فک و گردن منتشر می‌شود.
- دردی که با دراز کشیدن تشدید می‌شود.
- قرمزی و تورم در لثه یا صورت.
در صورتی که آبسه‌ی پریودنتال دارید، باید هر چه سریع‌تر به دندانپزشک مراجعه نمایید. دندانپزشک قادر است منشا عفونت را برطرف نماید و چرک‌های آن را خشک کند. بسته به وخامت عفونت، ممکن است نیاز باشد دندان را بکشد یا درمان ریشه (عصب کشی) روی آن انجام دهد.
آفت دهان
آفت‌ها زخم‌های دهان هستند که می‌توانند در بن لثه تشکیل شوند. این آفت‌ها با تبخال متفاوت هستند، زیرا تبخال منشاء ویروسی دارد. در حالی که آفت بی ضرر است، اما می‌تواند دردناک باشد، بویژه در صورتی که درون دهان باشند.
علائم ونشانه‌های آفت:
- نقاط سفید یا زرد با حاشه‌ی قرمز رنگ
- برآمدگی‌های صاف یا اندکی برجسته
- التهاب شدید
- احساس درد حین خوردن یا نوشیدن
اکثر آفت‌ها ظرف مدت یک تا دو هفته به صورت خود به خود درمان می‌شوند. در این فاصله، می‌توانید از مسکن‌هایی استفاده نمایید که بدون نسخه‌ی پزشک می‌توانید آنها را از داروخانه تهیه کنید، تا اندکی درد را کاهش دهند.
فیبروم
فیبروم دهانی، شایع‌ترین علت برآمدگی‌های تومور مانندی است که روی لثه ایجاد می‌شوند. فیبروم‌ها توده‌های غیر سرطانی هستند که روی بافت آسیب دیده یا حساس لثه تشکیل می‌شوند. معمولا ایجاد اینگونه توده‌ها روی لثه، نتیجه‌ی حساسیت ناشی از استفاده از دنچر یا دیگر ابزارهای دهانی می‌باشد.
فیبروم‌ها ممکن است در جاهای دیگر نیز مشاهده شوند، مانند:
- درون گونه
- زیر دنچر
- در دو طرف زبان
- درون لب‌ها
فیبروم‌ها بدون درد هستند. آنها عمدتا توده‌های سفت و صاف و سیقلی و گنبد-مانندی هستند. گاهی اوقات، فیبروم‌ها شبیه یک تکه‌ی آویزان از پوست هستند. ممکن است نسبت به کل لثه رنگ تیره‌تر یا روشن‌تری داشته باشد.
در اکثر موارد، فیبروم‌ها نیاز به درمان ندارند. با این حال، در صورتی که خیلی بزرگ باشد، دندانپزشک می‌تواند از طریق جراحی آن را بردارد.
گرانولوم چرک‌زا
گرانولوم چرک‌زای دهانی به برآمدگی قرمز رنگی گفته می‌شود که در دهان، از جمله در لثه، رشد می‌کند. گرانولوم چرک‌زا اغلب به شکل توده‌های متورم و پرخونی مشاهده می‌شود که به سادگی خونریزی می‌کند. پزشکان از منشاء این عارضه مطمئن نیستند، اما تصور می‌شود که کمترین آسیب‌ها و حساسیت‌ها نیز می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند. گرانولوم چرک‌زا در برخی زنان، طی دوران بارداری ایجاد می‌شود، و این نشانه حاکی از آن است که تغییرات هورمونی می‌توانند یکی از عوامل مهم باشد.
گرانولوم‌های چرک‌زا معمولا دارای ویژگی‌های زیر هستند:
- نرم
- بدون درد
- قرمز پررنگ یا بنفش
درمان این عارضه اصولا شامل برداشتن توده با روش جراحی می‌باشد.
برجستگی استخوانی فک (توروس مندیبولار- Mandibular torus)
برجستگی استخوانی فک به رشد یک زائده‌ی استخوانی در فک بالا یا پایین در داخل دهان اطلاق می‌گردد. این برآمدگی‌های استخوانی نسبتا شایع هستند، اما پزشکان از منشاء آنها اطمینان ندارند.
برجستگی استخوانی فک می‌توانند به صورت تکی یا چندتایی مشاهده شوند. از سوی دیگر ممکن است در یک یا در هر دو سمت فک ایجاد شوند.
برجستگی استخوانی فک ممکن است در جاهای از قبیل
- درون فک پایین
- در محدوده‌ی دو طرف زبان
- در زیر یا روی دندان‌ها
مشاهده شوند.
برجستگی‌های استخوانی فک به آهستگی رشد می‌کنند و می‌توانند اشکال مختلفی داشته باشند. با لمس کردن
این برآمدگی‌ها معمولا متوجه سفتی و صاف و سیقلی بودن آنها می‌شویم و به ندرت نیاز به درمان دارند.
سرطان دهان
سرطان دهان به ایجاد توده‌ی سرطانی در هر جای حفره‌ی دهان، از جمله لثه، اطلاق می‌گردد. یک تومور سرطانی روی لثه ممکن است شبیه یک توده‌ی کوچک یا نازک شدن پوست به نظر برسد.
دیگر علائم سرطان دهان عبارتند از:
- زخمی که بهبود پیدا نمی‌کند
- لکه‌ی سفید یا قرمز رنگ روی لثه
- زخمی که خونریزی دارد
- درد در زبان
- دندان لق
- احساس درد حین جویدن یا قورت دادن غذا
- وجود مشکلات حین جویدن یا قورت دادن غذا
- گلو درد
اگر نگران سرطانی بودن برآمدگی در دهان خود هستید، بهتر است به دندانپزشک مراجعه نمایید تا خیال شما را راحت کند و در صورت لزوم، هر چه سریع‌تر درمان را آغاز کند.
پزشک می‌تواند از لثه نمونه‌برداری کند. طی این فرایند، یک نمونه‌ی کوچک بافت از برآمدگی برداشته می‌شود و آزمایشگاه آن را از نظر وجود سلول‌های سرطانی مورد بررسی قرار می‌دهد. در صورت سرطانی بودن برآمدگی، پزشک برای شما یک طرح درمان آماده خواهد کرد. درمان این عارضه می‌تواند شامل شیمی درمانی، پرتو درمانی، جراحی یا ترکیبی از این سه روش درمان باشد.